اصول و ضوابط طراحی شهرک مسکونی

اصول کلی و ضوابط طراحی معماری فرودگاه (بخش ۳)

در این مقاله به بررسی اصول کلی و ضوابط طراحی معماری فرودگاه خواهیم پرداخت. در صورتی که بخش اول و دوم این مقاله را مطالعه نکرده اید از طریق لینک زیر وارد شوید. بیشتر بخوانید: اصول کلی و ضوابط طراحی معماری فرودگاه (بخش ۱) اصول کلی و ضوابط طراحی معماری فرودگاه (بخش 2)...

اصول کلی و ضوابط طراحی معماری فرودگاه (بخش ۲)

در این مقاله به بررسی اصول کلی و ضوابط طراحی معماری فرودگاه خواهیم پرداخت. در صورتی که بخش اول این مقاله را مطالعه نکرده اید از طریق لینک زیر وارد شوید. اصول کلی و ضوابط طراحی معماری فرودگاه (بخش 1) سيستم هاي ناوبري فرودگاهها ILS چيست سابقهً پيدايش روشهاي مختلف جهت...

اصول کلی و ضوابط طراحی معماری فرودگاه (بخش ۱)

در این مقاله به بررسی اصول کلی و ضوابط طراحی معماری فرودگاه خواهیم پرداخت. فرودگاه محلي است که براي نشست و برخاست هواپيماها تعيين شده است. در حاليکه فرودگاه هاي کوچک که معمولا با نام هائي ازقبيل aerodrome, airfield ياlanding strip ناميده ميشوند- ممکن است از باندهاي...

اصول طراحی معماری پذیرایی به روش پلان باز

   آیا به دنبال ایده های اتاق نشیمن با طراحی معماری پلان باز هستید؟ زندگی در خانه ای با طرح پلان باز به آرامی به بخشی از زندگی روزمره ما تبدیل شده است ، از یک دفتر خانه در داخل یک اتاق نشیمن گرفته تا یک آشپزخانه. این فضاها باید به خوبی طراحی شده و بتوانند از...

در این مقاله به بررسی جامع اصول و ضوابط طراحی شهرک مسکونی میپردازیم.اگر به این مبحث علاقه مندید با ما همراه باشید.

فهرست مطالب

تعریف مسکن

در تعریف مرکز آمار ایران مسکن یاواحد مسکونی، مکان، فضا و یا محوطه‌ای است که یک یا چند خانوار در آن سکونت داشته وبه یک یا چند ورودی (شارع عام یا شارع خاص) راه داشته باشد.مسکن شهری از نظرنوع، تراکم مسکونی و نیز تعداد طبقات و خانوار ساکن به چند دسته طبقه‌بندی میشود،اما از نظر جمعیتی به سه دسته

  • تک خانواری
  • چند خانواری
  • مجتمع مسکونی قابل تقسیم است.

 جهت طراحی شهرک و مجتمع مسکونی توسط مهندسین خلاق و با تجربه در این زمینه ، با ما تماس بگیرید.

تماس با ما

مسکن مستقل ویلایی (Detached)

به آن نوع از خانه‌ها اطلاق میشود که مستقل و جدا از هم و دارای حیاط و فضای باز خصوصی می باشند. این خانه‌ها، که محل سکونت یک یا دو خانوار می‌باشند، بعضاً در محله های قدیمی دیده می شوند . به خانه‌های مستقل نسبتاً بزرگ در بخشهای جدید شهری اصطلاحاً مسکن ویلایی گفته میشود و محله‌هایی که این نوع خانه‌ها در آنها احداث شده است، جزءمنطقه تراکم بسیار کم به شمار میروند.

خانه های نیمه مستقل (Semi-Detached)

که به طور ردیفی در امتداد معابر شهری ساخته شده‌اند، بخشهای میانی شهرهای ایران را تشکیل میدهند. اقتصاد زمین و ساختمان و تأمین مسکن برای خانوارهای جوان، سبب احداث یک یا چند اشکوب جدید روی طبقه اصلی میشود.

خانه های آپارتمانی(Apartment Flats)

بخش عمده‌ای از مسکن شهری را در شهرهای بزرگ و متوسط تشکیل میدهند. خانه‌های آپارتمانی با توجه به اینکه در نواحی کم درآمد و یا پر درآمد احداث شوند، از نظر اندازه و نوع و میزان تنوع متفاوت خواهند بود. بخشهای مسکونی آپارتمانی، خاص نواحی پرتراکم شهری است. این نواحی خصوصیات اجتماعی و فرهنگی ویژه‌ای دارند که میتوان از آن با عنوان (شیوه زندگی شهری) یاد کرد.

مجتمع‌های مسکونی (Clusters)

با تجمع تعدادی آپارتمان در یک بلوک شهری، که به شکل یکپارچه طراحی و ترکیب شده باشند، پدید می آید. بسیاری از مجتمع‌های مسکونی دارای فضای عمومی مشترکی هستند که مورد استقاده همگانی ساکنان مجتمع قرار می‌گیرد و دیگران حق استفاده و حتی ورود به آن را ندارند. یک مجتمع مسکونی ممکن است از خانه‌های ویلایی مستقل و یا آپارتمانهای چند طبقه شکل گیرد. اندازه مجتمع‌های مسکونی نیز متنوع است و برخی از آنها ، مانند مجتمع اکباتان در تهران، به اندازه یک شهر متوسط جمعیت دارند.

همچنین بخوانید:

اصول و ضوابط طراحی معماری سالن ورزشی چند منظوره – بخش ۲

برج (Sky Scraper)

اصطلاحاً به آپارتمانهای بلندمرتبه بیش از ده اشکوب گفته میشود. آپارتمانهای بلندمرتبه معمولاً برای اسکان اقشار کم درآمد و متوسط درآمد شهری، مانند کارگران و کارمندان، احداث میشوند، اما در کلان شهری مانند تهران ، الگوی دیگری از برج سازی شکل گرفته است. یعنی در نواحی مرفه‌نشین، که قدرت اقتصادی ساکنان آن و قیمت زمین بسیار زیاد است، آپارتمانهای بلندمرتبه بسیار مدرن برای استفاده طبقات پر درآمد شهری احداث میگردد.برجهای (اسکان، آ. اس. پ و ونک پارک) در تهران از جمله : این نمونه‌ها می باشند. در سالهای اخیر برج سازی در نواحی ییلاقی، خوش آب و هوا و شمال شهر تهران به دلیل گرانی زمین و تقاضای زیاد، رواج یافته است که این برجها با مسکن ویلایی پیرامون خود هماهنگی ندارند و لذا مشکلات خاصی، نظیر جریان هوا، اشراف، مشکلات ترافیکی و غیره ، بوجود آورده اند.

اصول و ضوابط طراحی شهرک مسکونی

اصول و ضوابط طراحی شهرک مسکونی

ضوابط طراحی معماری الگوی خانه نمونه شهری

الف) مکانیابی

  •  رعایت ضوابط طرح‌های توسعه شهری مصوب (به لحاظ کاربری‌ها، سرانه‌ها، تراکم‌ها و…)؛
  •  رعایت ضوابط محیط زیست پایدار؛
  •  امکان تامین و دسترسی مناسب به خدمات عمومی و تاسیسات زیربنایی؛
  • رعایت نکات مربوط به پهنه‌بندی سانحه‌خیزی از قبیل زلزله، سیل، رانش و غیره.

ب) زمین

  •  استفاده بهینه از زمین‌های شهری از طریق تجمیع پلاک‌های کوچک، بازیافت زمین در بافت فرسوده؛
  •  حداکثر استفاده از تراکم در چارچوب ضوابط در اراضی مسکونی؛
  • تعیین سرانه زمین مسکونی در مناطق شهری با توجه به ویژگی‌های اجتماعی، فرهنگی، اقتصادی و کالبدی؛

ج) زیربنای واحد مسکونی

زیربنای مفید واحد مسکونی در سه سطح کلان‌شهرها و سایر شهرهای مناطق سردسیر و مناطق گرمسیر به شرح ذیل تعیین می‌گردد:

  •  کلان‌شهرها، مشتمل بر شهرهای با جمعیت بیش از یک‌میلیون نفر: در حد ۷۵ متر‌مربع؛
  • شهرهای مناطق سردسیر شمال و غرب کشور و نیز نواحی معتدل خزری: در حد ۹۰ متر‌مربع؛
  • شهرهای مناطق گرمسیر، مشتمل بر نواحی گرم و خشک مرکزی و نوار ساحلی جنوب کشور: در حد ۱۰۰ متر‌مربع؛
  •  به لحاظ رعایت الزامات الگوی تفکیک، ضوابط طراحی و معماری و… حداکثر زیربنای مفید واحد مسکونی تا حد ۵ مترمربع با تایید سازمان مسکن و شهرسازی استان مربوطه قابل افزایش خواهد بود.
  •  همچنین استان‌هایی که میانگین بعد خانوارها در آن حداقل ۲۰‌درصد بیش از میانگین ملی نقاط شهری کشور باشد، سطح زیربنای مفید واحد مسکونی تا ۱۰‌درصد مساحت‌های تعیین شده در هر یک از مناطق سه‌گانه فوق قابل افزایش خواهد بود.
  •  در احتساب زیربنای مفید، فضای مفید محصور شده قابل سکونت ملاک عمل خواهد بود و شامل پیلوت‌ها، فضاهای ورودی، راه پله‌ها، بالکن‌ها و فضاهای مشاع نمی‌گردد.

د) طراحی معماری

  •  حفظ هویت بومی، ایرانی، اسلامی و توجه به ویژگی‌های اجتماعی – فرهنگی و اقتصادی و مقیاس انسانی در طراحی فضاها و بناهای مسکونی؛
  •  توجه به عوامل اقلیمی و محیطی در طراحی؛
  •  توجه به شیوه سکونت و تطبیق آن با زندگی امروز و نیازهای گوناگون بهره‌برداران متفاوت؛
  •  انعطاف‌پذیری عملکردی و ساختمانی؛
  •  ایمن بودن فضای خانه و محیط مسکونی برای تمامی گروه‌های سنی به ویژه کودکان و سالمندان و معلولین؛
  •  تامین و طراحی فضاهای عمومی در راستای تقویت روابط اجتماعی و فراهم نمودن زمینه مشارکت؛
  •  توجه به ایمنی و امنیت در طراحی با هدف ثانویه صرفه‌جویی اقتصادی؛
  •  استفاده از انرژی‌های تجدید پذیر از طریق جهت‌گیری مناسب ساختمان و توجه به استفاده بهینه از انرژی در طراحی؛
  •  تاکید بر استحکام بنا در طراحی و انجام محاسبات مبتنی بر مبانی فنی و اقتصادی؛
  •  تامین فضاهای سبز و خدماتی – رفاهی در مجتمع‌های مسکونی؛
  •  توجه به اصول تنوع فضای زیست شهری، تناسب و… در طراحی ضمن رعایت ضوابط و قوانین شهرسازی و معماری؛
  •  تنوع در طراحی از نظر ابعاد، مصالح و نقشه ؛
  •  توجه به ارزش‌های فرهنگی و حفظ حرمت و منزلت خانواده (اصول حریم و محرمیت)؛
  •  تامین فضای باز (عرضه) متناسب با سطح اشتغال و تعداد واحد مسکونی و جمعیت‌پذیری.
اصول و ضوابط طراحی شهرک مسکونی

اصول و ضوابط طراحی شهرک مسکونی

ه) فناوری ساخت

  • استفاده از فناوری‌های نوین ساختمان (سبک، سریع و مقاوم) و استاندارد نمودن اجزای آن؛
  • رعایت آیین‌نامه‌ها و مقررات ملی ساختمان؛
  •  انتخاب نوع اسکلت با توجه به ویژگی‌های فنی، اقتصادی، اجرایی و اقلیمی؛
  •  استفاده از مصالح استاندارد و بادوام و تا حد امکان محلی؛
  •  صرفه‌جویی در مصرف انرژی از طریق استفاده از فناوری‌های نوین و مصالح مناسب در جداره‌های ساختمان؛
  •  توجه به روش‌های نگهداری از طریق استفاده از تکنولوژی جدید در تاسیسات شهری؛
  •  کاهش ارزبری و وابستگی صنعت ساختمان از طریق استفاده از مصالح و معادن محلی استاندارد؛

طراحی بلوکهای مجتمع مسکونی و انواع آن

طراحی معماری مجموعه مولکولی

در تمامی بناهای مولکولی روشنایی و تهویه مطلوب امکان پذیر می باشند. قابلیت انطباق و سازش آن ها با اندازه و اشکال مختلف سایت، نیز مطلوب می باشد.فضاهای باز آن ها دارای یک کیفیت پوسته “باز”می باشند.مجموعه این بناها محصوریت کمی ایجاد می کنند.این تیپ از تمامی تیپ های ساختمانی روی هم رفته ، نامناسب ترین نوع از جهت “فضاهای شهری” متمرکز و محصور میباشد.(از نظر اقصادی نیز در مناطق مسکونی متراکم نیز به صرفه نیستند)

طراحی معماری مجموعه های خطی

با اینکه تراکم نسبتا زیادی را در خود جای می دهند، اما در مجموعه های خطی به علت وجود حداقل فاصله، بین نماهای بلند آن ،دارای مشکلات و مضرات زیادی از لحاظ محرمیت و آلودگی صوتی خصوصا در فضای باز می باشند.این معایب در خانه های تک خانوار ردیفی تشدید می شود.زیرا احتمال اینکه همسایه ها از داخل منازل همدیگر را ببینند افزایش می یابد.در صورتی که آپارتمان ها در ساختمان های خطی به طور صحیحی طراحی شده باشند، این تیپ سودمند و با صرفه است.این تیپ در مقایسه با مجموعه های حول حیاط مرکزی دارای پویایی بیشتری است.

طراحی معماری مجموعه های حول حیاط مرکزی

تمامی مجموعه های حول حیاط مرکزی با فضاهای بازی که به وضوح مشخص شده اند و به منظور استفاده گروه خاصی می باشند (بر خلاف سایر اشکال ساختمانی)
متمایز می شوند. علاوه بر این هنگامی که از حداکثر تراکم ممکن نیز پرهیز شده و حیاط ها به اندازه کافی بزرگ باشند ، مجموعه های مسکونی بسیار مناسب و مطلوبی می باشند.از نظر ایجاد روحیه همسایگی و کنترل شرایط اقلیمی نیز نسبت به سایر تیپ ها ارجحیت دارند.

طراحی معماری فرم های ترکیبی

می توانیم فرم های مختلف ساختمان را با هم ترکیب کنیم تا بازدهی این بناها را در طراحی شهری نیز افزایش دهیم. از ترکیب شکل خطی با بناهای حول حیاط مرکزی ،می توان مجموعه های مسکونی مطلوبی طراحی نمود.
پس از بررسی چهار تیپ اشکال ساختمانی و مجموعه های مسکونی ، می توان جهت کاهش مشکلات و معایب هرگونه و تکمیل و بهره وری از مزایای هرکدام به منظور افزایش کاربری آن ها، طرحی به صورت ترکیبی از انواع گونه ها ارائه داد و به نمونه ای با ارزش و رضایت بخش دست یافت.

اصول و ضوابط طراحی شهرک مسکونی

اصول و ضوابط طراحی شهرک مسکونی

عملکرد مسکن در ارتباط با محیط خارج

مسکن به عنوان محل آسایش، امنیت، استراحت و همچنین در تقابل با نیروهای جامعه (همسایگان، دسترسی ها، عوامل محیطی و …) ملزم به تامین یکسری نیازهای اساسی است. این نیازها به طور خلاصه به صورت زیر است.

نیازهای اساسی در رابطه با دسترسی ها

– مجزا کردن عابران پیاده از سواره
– حفاظت رانندگان به هنگام پیاده شدن از اتومبیل
– مجزا کردن کودکان و حیوانات خانگی از وسایل نقلیه
– دسترسی پیاده ها از اتومبیل به خانه با حداقل مسافت و بدون خستگی
– جای کافی برای پارکینگ اتومبیل صاحب خانه ومراجعین و مهمان های او

نیازهای اساسی در رابطه با حریم و امنیت

– مرز مشخص بین عرصه نیمه خصوصی و عمومی
– مرز مشخص در درون عرصه نیمه خصوصی خانه ها: همسایه به همسایه، مستاجر به سرایدار
– وسیله ای برای مشاهده یک طرفه مراجعین به خانه، فضایی برای توقف و انتظار مراجعین به خانه که از درون خانه مرئی باشد.
– جایی برای استراحت و مصاحبت گروه های سنی بالاتر، محلی برای بازی کودکان و نگهداری از آن ها
– ورودی خصوصی به خانه، حفاظ ورودی ،توقفگاه پیاده محفوظ مقابل ورودی

اصول و ضوابط طراحی شهرک مسکونی

اصول و ضوابط طراحی شهرک مسکونی

مراحل طراحی معماری شهرک مسکونی

می توان مراحل طراحی یک سایت مسکونی را به تفصیل به صورت زیر تنظیم نمود :

– تنظیم اهداف و سیاست های طراحی کالبدی
– تعیین فضا ها و کاربری های مورد نیاز سایت
– تعیین ابعاد فضایی
– تصمیم گیری در مورد نسبت بین واحد های مسکونی با ابعاد گوناگون
– تعیین استاندارد های تراکم مسکونی
– گونه بندی طراحی کل یک محله مسکونی
– گونه بندی طراحی کل یک واحد همسایگی
– گونه بندی طرح بن بست
– گونه بندی نحوه اتصال ساختمان ها
– ترکیب گونه بندی معابر و گونه های بلوک شهری

اصول طراحی سایت مجتمع مسکونی

۱- سطح زیربنای مجموع واحدهای مسکونی حداکثر معادل ۱۲۰% نسبت به سطح زمین مجاز می باشد.
۲- سرانه زمین ناخالص به ازای هر واحد مسکونی حداقل معادل ۱۰۰ مترمربع می باشد.
۳- مساحت کوچکترین واحد مسکونی نباید از ۸۰ مترمربع کمتر باشد.
۴- حداکثر سطح اشغال مجاز در همکف معادل ۳۵% سطح کل زمین می باشد. سطوح زیربنای نگهبانی، گلخانه، دوش و رختکن و سرویس های بهداشتی و استخر و فضای سرپوشیده تفریحی کودکان مسئول محدوده فوق نمی شود.
۵- احداث محل پارک اتومبیل به تعداد معادل حداقل ۷۵% نسبت به تعداد واحدهای مسکونی الزامی است.
۶- حداقل سطح خالص پارکینگ به ازای هر اتومبیل ۱۲.۵ مترمربع می باشد.
۷- حداقل عرض معابر دسترسی به محل های پارک۵.۵ متر رعایت گردد.
۸- مجموع سطوح تحت اشغال زیربنای ساختمانهای مسکونی در همکف به اضافه سطح اشغال مسیرهای اتومبیل رو و پارکینگ ها در شرایطی که پارکینگ ها در محوطه روباز پیش بینی می شود نباید از ۶۰ درصد سطح کل زمین بیشتر باشد.

اصول و ضوابط طراحی شهرک مسکونی

اصول و ضوابط طراحی شهرک مسکونی

ویژگی های طراحی معماری مسکن مطلوب

امنیت و ایمنی

ویژگی های معماری مسکن مطلوب باید به گونه ای باشد که درجات مختلف امنیت را برای ساکنین فراهم آورد . این امنیت اعم از امنیت در مقابل بلایا وسوانح طبیعی و غیر طبیعی ، امنیت در برابر تجاوز سایر آحاد جامعه ، امنیت در برابراثرات ناشی از فعالیت های انسانی و سایر جنبه های امنیت به شمار می رود . در جهت تأمین امنیت ، منظور داشتن عوامل زیر توصیه می شوند : مکان یابی مناسب مسکن نسبت به سایر عملکردهای شهری ، انتخاب مصالح مناسب که الزاماً مصالح گران قیمت نیستند ،اتخاذ روش های مناسب ساخت ، پیش بینی تمهیدات لازم برای تقلیل خسارت به هنگام وقوعسانحه و مکانیابی مناسب مسکن در ارتباط با عملکردهای مولد انواع آلاینده ها به ویژه آلودگی هوا و آلودگی صوتی.

امنیت سایت

محیط مسکونی که با هدف ایجاد فضایی قابل دفاع طراحی شده است، به وضوح به صورت فضاهای عمومی، نیمه خصوصی و خصوصی مشخص می شود، در این حالت، معین می گردد که چه کسی مجاز است در کدام فضا باشد. به این ترتیب، امکان تشخیص رفتارهای مشکوک برای افراد ساکن فراهم می شود و مأموران انتظامی نیز کنترل بهتری خواهند داشت.

اصول کلی طراحی معماری معابر در یک سایت مسکونی

طراحی مسیر خیابان، ورودی یک منطقه مسکونی

موقعت ورودی به یک منطقه مسکونی را می توان قابل مقایسه با آستانه در ورودی یک منزل مسکونی دانست. برای اهمیت و بهتر مشخص کردن ان –همچنین نشانی برای جهت یابی- طراحی ویژه ای ضروری است.
بدون آن که اهمیت این معبر ورودی با طراحی ویژه ای برای بیننده مشخص شده باشد، چنین به نظر می رسد که خیابان به طور ناگهانی به داخل منطقه مسکونی سقوط کرده است.
با باریک تر شدن فضای خیابان ( قرار گرفتن بنا ها در دو طرف معبر) معبر ورودی، وضعیت دروازه را برای بیننده القا می نماید.

دستورالعمل طراحی معماری محلات مسکونی

– یک سایت مسکونی می بایست عاری از هر گونه ترافیک عبوری باشد.
– طرح معابر می بایست به نحوی باشد که انتخاب راهی میان بر از میان محله مسکونی را تشویق ننمایند.
– از طراحی معابر طولانی و مستقیم که امکان استفاده به عنوان زمین مسابقه را بدهد می بایست پرهیز نمود. در صورت نیاز به استفاده از معابر طولانی، به منظور پیشگیری از وقوع فعالیت های غیر حرکتی در معبر می بایست از الگوی منحنی و یا از سرعت گیر های برجسته در سطح معبر استفاده نمود.
– در یک محله مسکونی می بایست تا حد امکان تقاطع ها حذف گردند. بخصوص هنگامی که دو معبر همدیگر را قطع نمایند. بطور کلی، تقاطع های T شکل ترجیح دارند.
– مابین تقاطع ها ( حتی تقاطع های T شکل) باید فاصله لازم در نظر گرفته شود : یک فاصله مناسب بین تقاطع های هم جوار در حدود ۴۵ متر پیشنهاد می شود.
– معابر باید با زوایای باز و درست با یکدیگر برخورد داشته باشند تا دید و امنیت کافی به دست آید.
– به منظور ایجاد پرسپکتیو ها و مناظر مناسب در یک محله مسکونی، می توان منظر انتهای معبر را مسدود نمود. این هدف از طریق قرار دادن ماهرانه یک فضای ساخته شده قابل توجه چون مسجد یا یک مجموعه فرهنگی و یا عنصری طبیعی چون درخت و یا مجموعه ای از درختان در انتهای معبر عملی می شود.
– طول یک بن بست باید در حد و حدودی معقول بوده و هیچ گاه از ۱۸۰ متر تجاوز ننماید. علاوه بر این نمی بایست هیچ گاه ناآگاهانه بن بستی در میان یک شبکه راه های دسترسی ایجاد نمود.
– هر محله مسکونی که اندازه قابل توجهی داشته باشد، باید همواره بیش از یک ورودی و خروجی به محله داشته باشد.
– از ایجاد ساختمان های مسکونی در دو سمت یک معبر پخش کننده می بایست پرهیز نمود.
– در یک محله مسکونی می توان تفکیک شبکه حرکت سواره از شبکه حرکت پیاده را مد نظر قرار داد.

اصول و ضوابط طراحی شهرک مسکونی

اصول و ضوابط طراحی شهرک مسکونی

– طرح کلی نظام یک معابر در یک محله مسکونی نباید بدان حد پیچیده باشد که مراجعه کنندگان غیر ساکن، ناتوان از یافتن مسیر و جهت مورد نظر خود باشند.
– در محلات مسکونی کم تراکمی که دارای ساختمان هایی با طبقات کم نیز می باشند، ایجاد فضای سبز خصوصی به فضای سبز عمومی ارجحیت می یابد.
– قطعات کناری در یک محله مسکونی نیاز به توجه خاص دارند : نیاز به دید کافی، لزوم عقب نشینی فضاهای ساخته شده و یا کلا ممانعت از توسعه این گونه فضا ها و اختصاص فضاهای کناری به فضای باز و سبز عمومی را پیش می آورد. در صورتیکه نیاز به فضای سبز عمومی حاد نباشد از این گونه قطعات می توان برای ایجاد بلوک های کوچک آپارتمانی یا ساختمان هایی با ارتفاع کم استفاده نمود.
– به منظور حصول اطمینان از زه کشی مناسب در سراسر نظام، شیب در تمتم طول معابر می بایست دارای زاویه حداقلی برابر ۱.۲ باشد.
– جمع کل طول معابر یک محله مسکونی می بایست به منظور رعایت موارد اقتصادی در حداقل نگاه داشته باشد.
– خط دید ایجاد شده درتقاطع ها، باید معمولا ۹۰ متر دید بدون مانع از فاصله ۹ متری در تقاطع یک معبر دسترسی و یک معبر پخش کننده، و از فاصله ۶۰ متری در تقاطع دو معبر دسترسی با یکدیگر ایجاد نماید.
– حریم ورودی یک منطقه مسکونی را می توان با روش های زیر تعریف نمود :
دروازه قوسی شکل، ورودی منطقه مسکونی را تعریف کرده و باغچه های دو طرف منازل مسکونی را به هم مرتبط ساخته است.
با قرار گرفتن دو درخت در طرفین حریم ورودی، مقطع عرضی خیابان باریک تر شده و در بیننده وضعیت دروازه را القا می کند.
– انحنای باند سواره : طراحی باند سواره به صورت منحنی، موجب می شود که از نظر بصری مانع، احساس شده و باعث جلوگیری از سرعت خواهد شد و امنیت ساکنین را نیز افزایش می دهد.

اصول و ضوابط طراحی شهرک مسکونی

اصول و ضوابط طراحی شهرک مسکونی

استانداردهای طراحی مجتمع مسکونی

یک مرکز شهری موفق باید کانون معاشرت و تعاملات اجتماعی، تجارت و همچنین فعالیتهای فرهنگی باشد، نه صرفا ترکیب کاربریهای غیر مرتبط و گسسته. یک راه برای ایجاد مرکز شهری زنده و پویا گره زدن نهادهایی مانند کتابخانه و موزه و… با فعالیتهای مدرن تجاری است و خرید به عنوان یک سیستم فعال شهری در تلفیق با سایر کاربریها باعث ایجاد ارتباطات عملکردی قوی تری با حضور مردم میشود. به عنوان مثال امروزه در دنیا کتابخانه هایی طراحی می شوند که به صورت چند منظوره دارای محل خرید،باشگاه ورزشی،سالن اجتماعات و… نیز هستند، یعنی علاوه بر این که مراکز شهری دارای کاربری*های چند منظوره هستند، هر کدام از اجزاء آنها نیز به نوبه خود میتوانند دارای فعالیتهای چند منظوره باشند.برای ایجاد حس مکان در داخل مراکز شهری باید به نکات زیر توجه کرد:
• مشخص کردن ویژگیهای شاخص هر جامعه مانند تاریخ و ارزشهای موجود در آن.
• ایجاد ورودیهایی برای مرکز شهری که به صورت سمبولیک نشان دهنده ویژگی و کیفیت آن جامعه هستند.
• انتخاب یک سایت مناسب برای ارائه خدمات به تمام جامعه. این مطلب زمانی که قرار باشد ساختمانهای اداری و دولتی در آن قرار گیرند از اهمیت بیشتری برخوردار است.
• استفاده از المانهای هنری و جذاب که قابل تغییر باشند مانند مجسمه و آب و….
• برگزاری مراسم مختلف اجتماعی و مذهبی در مرکز شهری.
• تلاش برای برقراری تعادل میان اصول زیبایی شناختی و عملکردی.
• تشویق مردم به مراقبت از مکان و اجازه به حضور آنها در خلق و مراقبت از آن.

دسترسیها، ترافیک و محل پارک

اگر بیشتر کالاها و خدمات، هم برای دسترسی با اتومبیل و هم برای افراد پیاده سهل الوصول هستند، تراکم زیاد زمین منجر به کاهش نیاز به حمل و نقل عمومی میشود. با این وجود اگرچه توسعه مسیرها با در نظر گرفتن مقیاس پیاده، یک هدف مهم به شمار میرود، نیاز به مسیر سواره و مدیریت ترافیک و محل پارک وجود خواهدداشت. چند روش برای برخورد با دسترسی ها، ترافیک و محل پارک عبارتند از:
• طراحی مرکز شهری به عنوان یک هدف چند منظوره با سیستم حمل و نقل چند وجهی.
• ایجاد سهولت در درک علائم مربوط به مسیرها و عدم پیچیدگی در دسترسی ها.
• باریک کردن خیابان در محل عبور عابر پیاده.
• طراحی پارکینگ در پشت ساختمانها.
• تقسیم کردن محدوده های پارک خیلی بزرگ به محل های پارک منفرد کوچک پراکنده در داخل مرکز شهری.
• اضافه کردن نماهای متناسب با ساختارهای معماری همجوار به ساختار پارکینگ ها.
• طراحی سرعت گیر بین خیابان و محدوده پارک.

اصول و ضوابط طراحی شهرک مسکونی

اصول و ضوابط طراحی شهرک مسکونی

طراحی فضاهایی برای مردم

اگرچه هدف جامعه پرورش دادن پتانسیلهای شهری، خلق حس مکان یا توسعه پیشرفتهای اقتصادی است، ولی در این میان مردم عامل اصلی و مهم به شمار می*آیند. همچنین انجام تدارکات لازم برای عابران پیاده عامل مهمی در موفقیت تجاری به حساب می آید.

در ایجاد شرایط مناسب برای عابران و تشویق آنها به حرکت در فضا باید نکات زیر را در نظر گرفت:

• ایجاد خیابانهای باریکتر.
• طراحی پیادهروهای فراخ تر.
• استفاده از سرپناه ها و طراحی پیاده روهای سرپوشیده.
• در نظرگرفتن مقیاس انسانی و رعایت ارتفاع متعادل برای ساختمان ها.
• حذف کردن «فضاهای مرده». محدوده های خالی و نماهای نامناسب، حرکت سیال عابران در مسیر را مختل میکنند.
• ایجاد دسترسی به محدوده های مجاور.
• ایجاد سیرکولاسیون ساده، منطقی و قابل فهم برای عابران و موتورسوارن.
• تدارک خدمات غذایی مانند رستوران یا کافه روباز با طراحی محل نشستن در هوای آزاد و محدوده های خلوت و دنج.
• طراحی مبلمان مناسب برای فعالیتهای مورد نظر.

دسته بندی ناحیه ها در محیط مسکونی

فعالیت ها ممکن است درون ناحیه ها دسته بندی شوند. فعالیت های مشابه و نیاز به منفرد بودن یا تاثیر متقابلشان به شکل گیری دسته بندی ها کمک می نماید. ناحیه ها عبارتند از:

– ناحیه فضاهای خصوصی
– ناحیه فضاهای جمعی (گروهی)
– ناحیه فضاهای خدماتی

در این قسمت برای این که بتوان شبکه های طراحی برای محیط های مسکونی را تهیه کرد، نیاز است تا فضایی که ممکن است در هر یک از ناحیه های مطرح شده در محیط زندگی افراد در نظر گرفته شده است ،مشخص گردد.

فضاهای مختلف مسکونی

۱- برای ناحیه خصوصی پیش بینی می شود که بر اساس فعالیت آن ها می توان ابعاد فضا و تجهیزات و اندازه های دسترس مورد نیاز برای آن ها مشخص کرد:
الف :فضای خواب (اتاق خواب)
ب : فضای نگهداری لباس وپوشاک (کمد و قفسه)
ج : فضای بهداشتی (حمام و دوش و سرویس بهداشتی )
۲- فضاهایی که برای ناحیه گروهی یا جمعی در نظر کرفته می شود، عبارتند از:
الف : فضای نشیمن (اتاق نشیمن)
ب : فضای غذاخوری
ج : فضای پذیرایی و سرگرمی (اتاق مهمان)
۳-ناحیه خدماتی و سرویس دهی و کاری، فعالیت ها و فضاهایی را به این شرح مشخص می کند:
الف : آماده سازی غذا
ب : رختشوی خانه (قسمت لباسشویی)
ج : انبار

اصول و ضوابط طراحی شهرک مسکونی

اصول و ضوابط طراحی شهرک مسکونی

ارزیابی ساختمان در برابر زلزله

از احداث ساختمان در مناطق زیر پرهیز شود:
● در نزدیکی و روی گسل ها
● در زمین های سست و خاک های رسی و نخاله های ساختمانی
● در لبه ی شیب ها یا پرتگاه ها
● در زمین هایی با شیب تند و ناپایدار

ساختمان های مقاوم در مقابل زلزله

اگر اصول کلی و معیارهای ذیل در یک ساختمان به اجرا در آید، این ساختمان می تواند در برابر زلزله های شدید، مقاومت مناسبی را داشته باشد:
● تهیه ی نقشه های معماری و سازه ای همراه با دفترچه ی محاسباتی که به تأیید مهندسان سازمان نظام مهندسی کشور رسیده باشد.
● استفاده از مصالح استاندارد: مصالح استاندارد دارای کیفیت مطلوب بوده و باید به تأیید مؤسسه ی استاندارد و تحقیقات صنعتی ایران یا مرکز تحقیقات ساختمان و مسکن، رسیده باشد.
● اجرای صحیح کلیه ی مراحل ساخت ساختمان: اجرای ساختمان می بایست توسط مهندسین صاحب صلاحیت به انجام رسیده و در تمام مراحل تحت نظارت مهندس ناظر به انجام رسد.

حداقل ضوابط همسان سازی نقشه های سازه

الف ) مواردی که ارائه آنها الزامی است
۱ -پلان فونداسیون بطور کامل با ارائه کد ارتفاعی.
۲-مقاطع و جزئیات کامل شناژها و فونداسیون ها و شمع های احتمالی
۳-مقاطع و جزئیات کامل دیوار حائل احتمالی.
۴- پلان آکس بندی و محور بندی ستونها همراه نامگذاری صفحه زیر ستون و ستوها و تیپ بندی مربوطه وتعیین جهت ستونها
۵-پلان آکس بندی تیرریزی و بادبندی هابا مقیاس و محور گذاری
۶-نقشه شمای ستونهای تیپ همراه کد ارتفاعی با مقاطع و جزئیات کامل.
۷-نقشه شمای بادبندی ها همراه مقاطع و جزئیات صفحات اتصالات و مشخصات جوشها بطورکامل.
۸-ارائه جزئیات کامل سقف ها و پوشش ها و دیوارهای سازه ای و غیر سازه ای.
۹-نقشه کامل راه پله شامل پلان و مقاطع و اتصالات رامپ ها و خستگی ها
۱۰-رعایت کامل تطبیق نقشه های سازه با نقشه های تشریحی معماری.
۱۱-ارائه جزئیات نازک کاری مربوط به سقفها و دیوارها.
۱۲- در تمام موارد فوق استفاده از آخرین ویرایش آیین نامه ها ۲۸۰۰و مقررات ملی ساختمان الزامی است.
ب ) مواردی که  در ارائه آنهاتوصیه می شود ( توصیه های پیشنهادی )
۱-ارائه درزهای انبساط و انقطاع و جزئیات آنها.
۲-ارائه نقشه های بناهای مجاور درسایت معماری.
۳- ارائه کامل جزئیات صفحات اتصال بادبندها در همسایگی ها، در تقاطع با صفحه زیر ستون، درپل های خورجینی و ارائه راه حل مناسب در نقشه ها.
۴- در طاق های ضربی ضوابط آئین نامه ۲۸۰۰ و مبحث هشتم مقررات ملی رعایت گردد.

اصول و ضوابط طراحی شهرک مسکونی

اصول و ضوابط طراحی شهرک مسکونی

معماری و پایداری

حفاظت از انرژی

هر ساختمان باید به گونه ای طراحی و ساخته شود که نیاز آن به سوخت فسیلی به حداقل ممکن برسد .ساختمان هایی که در تعامل با اقلیم محلی و در تلاش برای کاهش وابستگی به سوخت فسیلی ساخته می شوند ، نسبت به آپارتمانهای عادی امروزی ، حامل تجربیاتی منفرد و مجزا بوده و در نتیجه ، به عنوان تلاشهای نیمه کاره برای خلـق مــعـــماری سبــز مطــرح می شوند. بسیاری از این تجربیات نیز بیشتر حاصل کار و تلاش انفرادی بوده؛ و بنابراین روشن است به عنوان اصلی پایدار در طراحی ها و ساخت و سازهای جامعه امروز لحاظ نمی گردد.

کار با اقلیم

ساختمان ها باید به گونه ای طراحی شوند که قادر به استفاده از اقلیم و منابع انرژی محلی باشند .شکل و نحوه استقرار ساختمان و محل قرار گیری فضاهای داخلی آن می توانند به گــونــه ای باشد که موجب ارتقاع سطح آسایش درون ساختمان گردد و در عین حال از طریق عایق بندی صحیح سازه ، موجبات کاهش مصرف سوخت فسیلی پدید آید. این دو فرآیند مذکور ناگزیر دارای هم پوشانی و نقاط مشترک فراوان می باشند
پیش از گسترش همه جانبه مصرف سوخت فسیلی ، چوب منبع اصلی انرژی به حساب می آمد که هنوز هم حدود ۱۵ درصد از انرژی امروز را نیز تأمین می کند. هنگامی که چوب کمیاب و نایاب شد برای بسیاری از مردم امری طبیعی بود که در راستای کاهش نیاز به چوب ، برای تولید گرما از گرمای خورشید کمک بگیرند . شهرهای یونانی همچون «پیرنه» مکان شهر را به گونه ای تغییر دادند که از ورود سیل به شهر جلوگیری شود ، و شبکه ای مستطیل شکل با خیابانهای شرقی ـ غربی را احداث نمودند که به ساختمان ها اجازه جهت گیری به سمت جنوب و استفاده از نور مطلوب خورشید را می داد.
رومی ها نیز پیروی از اصول طراحی خورشیدی را با آموختن از تجربیات یونان ادامه دادند ؛ اما آنها پنجره های شفاف که اختراع قرن اول پس از میلاد بود را نیز برای افزایش گرمای بدست آمده بکار گرفتند، با افزایش کمبود چوب به عنوان سوخت ، استفاده از نمای رو به جنوب در ساخت منازل ثروتــمـنـدان و هـمـچنین حمامهای عـمومی شهـر نیز مـتـداول شــد .

کاهش استفاده از منابع جدید

هر ساختمان باید به گونهای طراحی شود که استفاده از منابع جدید را به حداقل برساند و در پایان عمر مفید خود ، منبعی برای ایجاد سازه های دیگر بوجود بیاورد .

احترام به سایت

هر ساختمان باید زمین را به گونه ای آرام و سبک لمس کند.معمار استرالیایی گلن مورکات این جمله عجیب را بیان می کند که: ساختمان باید زمین را به گونه ای آرام و سبک لمس کند. این گفته یک ویژگی از تعامل میان ساختمان و سایت آن را در خود دارد که برای فرآیند سبز امری ضروری است و البته دارای ویژگی های گسترده تری نیز می باشد. ساختمانی که انرژی را حریصانه مصرف می کند آلودگی تولید می کند و با مصرف کنندگان و کاربران خویش بیگانه است در نتیجه هرگز زمین را به گونه ای آرام و سبک لمس نمی کند.تفسیری صریح تر از این گفته چنین است که نـمی توان هر ساختمان را از درون سایت ساخته شده در آن خارج نمود و شرایط قبل از ایجاد ساختمان را دوباره در سایت احیا کرد.

تعاریف ساخت و ساز پایدار

ساخت و ساز پایدار این چنین تعریف شده است: «مدیریت یک محیط پاک و سالم براساس بهره برداری مؤثر از منابع طبیعی و اصول اکولوژیکی» که هدف از طراحی ساختمانهای پایدار کاهش آسیب آن بر روی محیط و منابع انرژی و طبیعت است، که شامل قوانین زیر می باشد:
۱ – کاهش مصرف منابع غیر قابل تجدید
۲ – توسعه محیط طبیعی
۳- حذف یا کاهش مصرف مواد سمی و یا آسیب رسان بر طبیعت در صنعت ساختمان سازی
بنابراین بطور خلاصه ساختمان پایدار را میتوان این چنین تعریف نمودد: ساختمانی که کمترین ناسازگاری و مغایرت را با محیط طبیعی پیرامون خود و در پهنه وسیعتر با منطقه و جهان دارد.
تکنیکهای ساختمان سازی در یک پهنه وسیع در جهت تأمین کیفیت یکپارچه از نظر اقتصادی، اجتماعی و محیطی می کوشند. بنابراین استفاده معقول از منابع طبیعی و مدیریت مناسب ساختمان سازی به حفظ منابع طبیعی محدود و کاهش مصرف انرژی کمک نموده (محافظت انرژی) و باعث بهبود کیفیت محیطی میشود.

اصول و ضوابط طراحی شهرک مسکونی

اصول و ضوابط طراحی شهرک مسکونی

اهدف کلی ساختمانهای پایدار

• بهره برداری مناسب از منابع و انرژی
• جلوگیری از آلودگی هوا
• مطابقت با محیط

اصول توسعه ساخت و ساز پایدار

برای ایجاد تعادل میان سطوح تنوع زیستی، سه اصل توسعه صنعت ساخت وساز پایدار که در جهت و حفظ تنوع زیستی در شهر باید رعایت شوند، به شرح زیر است:

• استفاده پایدار از منابع زیستی

بدین معنا که باید دقت شود که منابع زیستی بهره برداری شده در سامانه های توسعه در کجا استفاده میشوند، و چگونه میتوان آنها را پایدار نگهداشت، و از منابعی که سریعتر جایگزین میشوند استفاده شود.

• استفاده از منابع تجدید ناپذیر

استفاده عاقلانه از منابع غیر قابل تجدید باید به طور گسترده اعمال شود. به عنوان مثال؛ استفاده از منابع فسیلی برای سوخت غیر عاقلانه است. و یا در ساختن صندلی از چوبی استفاده شود که در طبیعت از سرعت تجدیدپذیری و جایگزینی بالاتری برخوردار است.
• کاربرد معقول از چوب (به عنوان یک منبع تجدید ناپذیر) باعث میشود که به اصل منبع لطمه ای نخورده و امکان جایگزینی آن در طبیعت وجود داشته باشد، و حتی در نوع رنگی که در آن بکار برده میشود از موادی که کمتر که برای محیط زیست ضرر دارد استفاده شود.

• حفاظت از تنوع زیستی

از منابع زیستی به خوبی نگهداری شود،و مشارکت افراد جامعه در جهت بقاء و تنوع زیستی موجود الزامی باشد. طراحی پایدار و اصول اولیه آن
طراحی پایدار همکاری متفکرانه معماری با مهندسی مکانیک، برق و سازه است. علاوه بر فاکتورهای متداول طراحی مانند زیبایی، تناسب و بافت و سایه و نور و امکاناتی که باید مد نظر قرار گیرند.

گروه طراحی باید به عوامل طولانی مدت محیطی، اقتصادی و انسانی توجه نموده و اصول اولیه آنرا که به قرار زیر است، مد نظر قرار دهد:

• درک تأثیرات محیطی

طراحی پایدار سعی در درک تأثیرات محیط از طریق ارزیابی و تحلیل سایت دارد:
ارزیابی انرژی مصرفی، سمیت مصالح و تکنیکهای ساختمان سازی
بطوریکه تأثیر منفی محیطی را میتوان از طریق استفاده مصالح ساختمان سازی پایدار، مصالح با سمیت کمتر و مصالح ساختمانی قابل بازیافت کاهش داد.

• روند مشارکتی طراحی

طراحان پایدار، اهمیت توجه به هر نظری را میدانند. همکاری با مهندسین مشاور و متخصصین دیگر در مراحل اولیه طراحی صورت می پذیرد. طراحان همچنین به نظرات ساکنین محلی و همسایگان محلی نیز توجه می کنند.

اصول و ضوابط طراحی شهرک مسکونی

اصول و ضوابط طراحی شهرک مسکونی

• درک مردم

طراحان پایدار باید به فرهنگ و دین و نژاد مردمی که قرار است برای آنها طراحی کنند، توجه کنند.بنابراین معماری پایدار ترکیبی چند ارزشی در بر دارد:

  • زیبایی شناسی
  • محیط
  • اجتماع
  • سیاست و بعبارتی طراحی و ساختمان سازی هماهنگ با محیط.

دسترسی ها،ترافیک و محل پارک

اگر دستیابیبه بیشتر کالاها و خدمات، هم برای دسترسی با اتومبیل و هم برای افراد پیاده آسان هست،تراکم زیاد زمین منجر به کاهش نیاز به حمل و نقل عمومی می شود. با این وجود اگرچه توسعه مسیرها با در نظر گرفتن مقیاس پیاده، یک هدف مهم به شمار می رود، نیاز به مسیر سواره و مدیریت ترافیک و محل پارک وجود خواهدداشت. چند روش برای برخورد با دسترسیها، ترافیک و محل پارک عبارتند از:

• طراحی مرکز شهری به عنوان یک هدف چند منظوره با سیستم حمل و نقل چند وجهی.
• ایجاد سهولت در درک علائم مربوط به مسیرها و عدم پیچیدگی دردسترسی ها.
• باریک کردن خیابان در محل عبور عابر پیاده.
• طراحی پارکینگ در پشت ساختمانها.
• تقسیم کردن محدوده های پارک خیلی بزرگ به محل های پارک منفرد کوچک پراکنده در داخل مرکز شهری.
• اضافه کردن نماهای متناسب با ساختارهای معماری همجوار به ساختار پارکینگ ها.
• طراحی سرعت گیر بین خیابان و محدوده پارک.

اصول و ضوابط طراحی شهرک مسکونی

اصول و ضوابط طراحی شهرک مسکونی

طراحی فضا هایی برای مردم

اگرچه هدف جامعه پرورش دادن پتانسیل های شهری، خلق حس مکان یا توسعه پیشرفت های اقتصادی است،ولی در این میان مردم عامل اصلی و مهم به شمار می آیند. همچنین انجام تدارکات لازم برای عابران پیاده عامل مهمی در موفقیت تجاری به حساب می آید. در ایجاد شرایط مناسب برای عابران و تشویق آنها به حرکت در فضا باید نکات زیر را در نظر گرفت:

• ایجاد خیابانهای باریکتر.
• طراحی پیاده روهای فراخ تر.
• استفاده از سرپناه ها و طراحی پیاده روهای سرپوشیده.
• در نظرگرفتن مقیاس انسانی و رعایت ارتفاع متعادل برای ساختمان ها.
• حذف کردن «فضاهای مرده». محدوده های خالی و نماهای نامناسب، حرکت سیال عابران در مسیر را مختل می کنند.
• ایجاد دسترسی به محدودههای مجاور.
• ایجاد سیرکولاسیون ساده، منطقی و قابل فهم برای عابران و موتورسوارن.
• تدارک خدمات غذایی مانند رستوران یا کافه روباز با طراحی محل نشستن در هوای آزاد و محدوده های خلوت و دنج.
• طراحی مبلمان مناسب برای فعالیتهای مورد نظر.

ضوابط طراحی منازل و مجتمع مسکونی

امروزه ابعاد فضاهای داخلی واحدهای مسکونی به‌طور کلی و بخصوص برای اقشار معینی از جامعه میل به کاهش کرده است. با کوچک شدن مسکن، بسیاری از نیازهای جاری زندگی، امکان تجلی در فضای محدود خصوصی واحد مسکونی را نمی‌یابند و طبیعی است که به بیرون از این فضا سرریز ‌شوند. همین‌جاست که فضای نیمه خصوصی، نیمه عمومی و عمومی اهمیت و کارکرد جدی خود رامی‌یابند. این‌ فضاها در مجموعه‌های مسکونی کوچک می‌باید از حداکثر امکانات برخوردار شوند. از آنجاییکه در اغلب موارد این امکانات وسعت منطقی مورد نیاز را نیافته، این فضا ها به‌طور جدی نیازمند تعریف مناسب خود می‌گردند.

  مبانی و اصول طراحی فضاهای عمومی محیط مسکونی

فضاهای عمومی بخش‌هایی از محیط مصنوع‌اند که حجم مابین کالبد ساخته شده را اشغال می‌کنند و می‌توانند از عناصر طبیعی یا مصنوعی تشکیل شده و چشم انداز زیبا، جذاب و دلپذیری داشته باشند. این فضاها با جلب مردم به خود سبب ایجاد تعلق‌خاطر و سرزندگی محیط می‌شوند. فضاهای عمومی می توانند به نیازهای اساسی استفاده‌کنندگان خود پاسخ دهند و در ایجاد محیط مسکونی مطلوب نقش مهمی را ایفا کنند. ازآنجایی‌که اغلب در طراحی، بدون در نظر گرفتن گستره فعالیت‌های جمعی ساکنان، صرفاٌ به خلق احجام بدون توجه به نیاز کاربران پرداخته می‌شود، فضاهای باز عمومی خالی از فعالیت هستند و به پس‌مانده بخش‌های ساخته شده تبدیل شده‌اند. بیشتر فضاهای عمومی رضایت ساکنان را برآورده نمی‌سازند و برای آنان محیط هایی نا امن و ناخوشایند پدید می‌آورند. چون مکان بروز فعالیت، فضای عمومی است، می‌توان با خلق فضاهای مطلوب امکان ظهور فعالیت‌های متنوع‌تری را فراهم کرد که به سرزندگی محیط مسکونی بینجامند.

فضاهای باز عمومی برای رفع نیازهای ساکنان، یا استفاده‌کنندگان از آنها طراحی می‌شوند، از این‌رو در مرحله اول، به مطالعه نیازهای افراد در این فضاهاپرداخته می‌شود. پس از بررسی فعالیت‌ها در فضاهای عمومی، مکان و فضای بروز این فعالیت‌ها به بحث و بررسی گذاشته شده و مبانی برنامه‌ریزی و طراحی فضای عمومی تبیین می‌شود.. تاثیر نحوه طراحی مجتمع های مسکونی در مدیریت بهره برداری در سال های اخیر، تقاضا برای سکونت در مجتمع های مسکونی بزرگ افزایش یافته است، سرعت این افزایش، بسته به اندازه شهر و نرخ رشد جمعیت آن متفاوت است. در شهرهای کوچک و متوسط ، اغلب مجتمع های مسکونی در اطراف شهرها، استقرار یافته اند. این مجموعه ها که اغلب براساس ضوابط و مطالعات طرحهای آماده سازی طراحی شده اند، تعداد زیادی واحد مسکونی را شامل می شود که در قالب تعدادی بلوک ساختمانی ۳ تا ۵ طبقه، برروی یک قطعه زمین بزرگ (بارعایت فواصل معینی از یکدیگر) احداث شده اند. در این اراضی، علیرغم وجود مجتمع های مسکونی، ساختمانها کم ارتفاع می باشند و اقتصاد زمین، احداث بنای بلندمرتبه را توجیه نمی کند.

اصول و ضوابط طراحی شهرک مسکونی

اصول و ضوابط طراحی شهرک مسکونی

درمقابل در شهرهای بزرگ، لفظ مجتمع مسکونی، ساختمانهای بلند و پر واحد را در ذهن تداعی میکند و ارزش بالای زمین، احداث بنای کوتاه وکم طبقه را غیر اقتصادی و بدون صرفه ساخته است. توان اقتصادی خانوار، فرهنگ، مدیریت ساخت و مدیریت بهره برداری، نقش موثری در تشویق خانوارها به سکونت در مجتمع های مسکونی دارد. سهم گروههای مختلف درآمدی و اقشار مختلف اجتماعی در استفاده از مجتمعهای مسکونی یکسان نیست. در حالی که در شهرهای بزرگ ۱۰ درصد ساکنین این مجتمع ها را خانوارهای مرفه تشکیل میدهند. در شهرهای کوچک و متوسط ، هیچ خانوار مرفهی در آپارتمان زندگی نمی کند. البته ناگفته نماند که در این شهرها هیچ خانوار کم درآمدی هم در مجتمع مسکونی زندگی نمی کند. این خانوارها سکونت در مسکن تک واحدی کوچک حاشیه یا مناطق ارزان شهر را برگزیده اند.

سکونت در مجتمع های مسکونی خاص گروههای میان درآمدی است که در شهرهای مختلف دارای شدت و ضعف است. آپارتمان نشینی در کشور، یکباره ایجاد نشده، بلکه نیاز به مسکن و محدودیت اراضی، شهرها و شهروندان را ناگزیر از طی این مسیر نموده و به قاموس همسایگی، عبارت فرهنگ آپارتمان نشینی و مدیریت آپارتمان و … را نیز افزوده است. مشکلات آپارتمان نشینی و اختلافات میان همسایگان معلول عوامل مختلف و متعددی است. عدم توافق ساکنین در نحوه استفاده از مشاعات، وجود سلایق، فرهنگها و اختلافات محسوس اجتماعی میان ساکنین، عدم وجود ضوابط و مقررات مدون برای طراحی، ساخت و بهره برداری از این مجتمع ها،‌ عدم توجه ساکنین به رعایت حقوق همسایگان و عدم الزام ایشان به جبران خسارات احتمالی که مسبب آن هستند، از جمله عواملی است که سکونت در این مجتمع ها را مشکل ساخته است.

به طور کلی عناصر عمده زیر در میزان اختلافات و یا توافقات میان ساکنین یک مجتمع نقش دارند که توجه به آنها می تواند راهنمای طراحان و مدیران مجتمع ها (در طول دوره بهره برداری) قرار گیرد :

۱- سابقه مدنی استفاده کننده و شهر محل استقرار مجتمع ازهمین نظر.

۲- گروه درآمدی مصرف کننده ها

۳- تعداد واحد مورد استفاده

۴- حضور و یا عدم حضور مصرف کننده به هنگام طراحی و ساخت

۵- در شرایط عدم شناخت ساکن آتی و یا تغییرات زیاد آنها

۶- واحدهای استیجاری بسیار کوچک دوره گذار خانوار که به وسیله بخش عمومی احداث میشود.

۷- ویژگیهای عمومی منطقه مورد استقرار ازنظر موقعیت در شهر یا ارتباط با شهر و دسترسی به خدمات و تسهیلات عمومی منطقه.

مشکلات و مسائلی که در طول روند بهره برداری از مجموعه های مسکونی برای ساکنین پیش می آید، فارغ از نقصان مدیریت، ضوابط و قوانین نافذ و مدون و دیگر عواملی از این دست، به شکل ریشه ای تر به عللی بازمیگردد که گاه در مرحله طراحی، ساخت و اجرای بنا قابل پیشگیری بوده و چه بسا رفع کامل آنها مقدور باشد.

لذا جلب توجه و الزام طراحان و سازندگان به رعایت خصوصیات کیفی و بعضا کمی استعدادهای فضایی مشاعات، عناصر و فضاهایی که فراتر از حیطه خصوصی هر واحد، برحسن همجواری و همسایگی واحدها تاثیر می گذارند، می تواند بسیار موثر باشد، که در این مطالعات آنها را مورد توجه قرار داده ایم و نتایج آن را به عنوان راهنمای طراحان و سازندگان به تفکیک انواع مجتمعهای مسکونی (به لحاظ درآمد ساکنین و تعداد واحدها) ارائه نموده ایم.

اصول و ضوابط طراحی شهرک مسکونی

اصول و ضوابط طراحی شهرک مسکونی

در پی دستیابی به هدف فوق با ارائه تعریفی از فضاهائی که موجب همگرایی و یا واگرائی میشوند، دسته فضاها و عناصر را در قالب دو دسته کلی به بحث خواهیم گذارد.

۱- فضاهائی که کارکرد اصلی آنها، به گونه ای است که ممکن است موجب واگرائی و تشتت بین ساکنین شوند و کارکرد اصلی آنها، در جهت استقلال بخشیدن به واحدها بوده و یا مرتبتهای فضائی گذار از عرصه عمومی به خصوصی را تعریف و تسهیل می کنند و همچنین عناصری که داتا“ تفکیکشان برای هر واحد الزام آور میباشد.

۲- فضاهائی موجب همگرایی هستند که در جهت همسوکردن روابط واحدها و افزایش حسن همجواری ساکنین واحدهای همسایه موثر بوده و یا داتا“ عناصر و فعالیتهایی را در خود جای میدهند که مشارکت ساکنین را در بهره برداری از آن الزام آور می نماید.

مراحل اصلی طراحی یک سایت مسکونی یکی از عوامل مهم و موثر در شکل و طرح هر سایت درک درست و کامل از نیازها و امیال دقیق افرادی است که طرح برای انها تهیه می شود .

مسلما طبیعت طرح با توجه به عواملی چون بخش خصوصی یا دولتی بودن توسعه ، سطوح در امدی افراد ساکن و امکان توسعه ( بر حسب استقرار در ناحیه مرکزی ، یا حاشیه شهر و یا روستایی بودن آن ) تغییر می یابد .

عناصر و اصولی کلی سایت

در چهار چوب فرایند مرحله ای طراحی سایت ، می توان مراحل طراحی یک سایت مسکونی را به تفصیل به صورت زیر مجددا تنظیم نمود :

– تنظیم اهداف و سیاستهای طراحی کالبدی

– تعیین فضاها – کاربردهای مورد نیاز در سایت

– تعیین ابعاد فضایی – تصمیم گیری در مورد نسبت بین واحدهای مسکونی با ابعاد گوناگون

– تعیین استانداردهای تراکم مسکونی

– گونه بندی طراحی کل یک محله مسکونی – گونه بندی طراحی یک واحد همسایگی

– گونه بندی طراحی یک بلوک شهری – گونه بندی طرح یک بن بست

– گونه بندی نحوه اتصال ساختمانها

اصول و ضوابط طراحی شهرک مسکونی

اصول و ضوابط طراحی شهرک مسکونی

ترکیب گونه بندی معابر و گونه های بلوک شهری تنظیم اهداف و سیاستهای طراحی :

پایه هر قضاوتی در مورد یک طرح کالبدی ، نحوه تطابق آن طرح است با حیات ساکنین آن و در مورد یک سایت – محله مسکونی – تطابق مورد نظر مفهوم « قابل سکونت » می یابد : یعنی قابل سکونت از تمامی جهات برای تمامی گروههای سنی ، نژادی و فرهنگی ساکن ، قابلیت سکونت در ارتباط با « استانداردهای طراحی » که – می تواند هم کمی و هم کیفی باشد – قرار می گیرند . یک « استاندارد کمی » یعنی بعنوان مثال مقدار فضایی که بر حسب هر واحد مسکونی یا بر حسب هر خانوار مورد نیاز است . یک « استاندارد کیفی » یعنی به عنوان مثال حفظ یا ایجاد شرایط محیطی ، بصری یا زیستی مناسب چون حفظ درختان یا ایجاد فضای سبز و یا حفظ یا ایجاد منظر و دید مناسب .

تعیین فضاها

کاربردهای مورد نیاز در سایت در هر طراحی کالبدی ، در هر سطحی چون واحد همسایگی ، محله ، شهر می بایست فضاهای مورد نیاز و ابعاد فضایی آنها مورد توجه قرار گیرند . یک سایت مسکونی معمولا متشکل است از فضای باز و بسته مسکونی ، شبکه معابر درونی ، مرکز یا مراکز تجاری و خدماتی در سطح سایت و فضای باز عمومی . مسلما بر حسب نیاز ، فضاهایی از این مجموعه کاسته ( چون مراکز تجاری – خدماتی و فضای باز عمومی ) و یا افزوده خواهند شد ( چون فضای توقف وسایل نقلیه ، ایستگاه وسایل نقلیه عمومی و غیره ) . ابعاد فضایی هر مقوله با توجه به عواملی چون اندازه جمعیت ساختمانی سنی و جنسی جمعیت و مقررات و استانداردهای فضایی پیشنهادی تعیین می گردند .

تعیین استاندارد تراکم مسکونی – تراکم تجاری / اداری

– شاخص تراکم مسکونی :

تراکم معیاری کمی است که امکان مقایسه ، داوری و کنترل هرگونه توسعه ای را فراهم می آورد اما قادر به تعیین نوع استفاده از فضا نمی باشد و یکی از ارکان اصلی برنامه ریزی و طراحی شهری در تعیین رابطه عملکردی ما بین زمین و مصارف گوناگونی که برای تملک زمین با یکدیگر در رقابت اند .

– انواع تراکم:

– تراکم جمعیتی کل

– تراکم مسکونی ناخالص

– تراکم مسکونی خالص : این شکل تراکم معولا در سطح بخشی از یک شهر ، یک سایت ، یک محله ، یک مجموعه خاص مسکونی ، یک یا تعدادی بلوک مسکونی مورد استفاده قرار می گیرد .

اصول و ضوابط طراحی شهرک مسکونی

اصول و ضوابط طراحی شهرک مسکونی

اصول کلی طراحی واحدهای همسایگی

– عناصر اصلی طراحی واحدهای همسایگی طرح شبکه شطرنجی طرح سلسله مراتبی

– گونه بندی طرح یک بلوک شهری طرح صلیبی طرح انگشتی طرح خوشه ای ساده طرح خوشه ای مخلوط

– گونه بندی طرح بن بست کوچه های بن بست

– گونه بندی نحوه اتصال ساختمانها گونه بندی نحوه اتصال ساختمانهایی با طبقات کم و متوسط الگوی مجزا ( منفصل ) الگوی نیمه مجزا ( نیمه منفصل ) الگوی متصل

– تنوع طرح گونه متصل طرح زنجیره ای طرح پاسیو ( مدل مدیترانه ای )

-ترکیب گونه بندی معابر و گونه بندی طرح بلوک شهری

-ترکیب شطرنجی با گونه انگشتی و خوشه ای

-ترکیب طرح بن بست با ساختمانهای ردیفی

-ترکیب طرح حیاط با گونه خوشه ای جهت و فاصله بین ساختمانها در رابطه با نور آفتاب و نور روز هدف به حداکثر رسانیدن مقدار نور نفوذی در واحد مسکونی می باشد .

طرح شمال به جنوب

به عنوان یک قانون کلی ، طرحی که کوششی در جهت به یک خط درآوردن جلو خان ساختمانهای مسکونی در یک جهت تقریبی شمال به جنوب نماید ، مناسب تر از طرحی است که در جهت شرق به غرب قرار دارد :بدین صورت هم جلو و هم عقب ساختمانها نورمی گیرند ، یکی در صبح و دیگری در ظهر و بعد از ظهر . جهت گیری ساختمان ها برحسب نور در مکان ساختمانهای بلند مرتبه و توسعه های بالا تراکم بالا اهمیت پیدا می کند ، زیرا در این موارد بلوک های ردیفی که معمولا فقط دارای یک کریدور مرکزی بوده و هر واحد می تواند فقط یک جبهه رو به نور داشته باشد .

بطور کلی ، نور روز و نور آفتاب که یک واحد دریافت می کند تحت تاثیر فضا و فاصله بین ساختمانها قرار دارد.

دریافت نور کامل زمانی امکان پذیر است که یک خط دید با زاویه ۲۵ درجه از افق وجود داشته باشد . فضای مورد نیاز بین ساختمانها به نحوی که نور روز کافی تامین گردد . فاصله محرمیت رعایت فاصله محرمیت یکی از اصول مهم طراحی شهری می باشد . در حدود۲۱.۵  متر حداقل فاصله قابل قبول برای محرمیت پنجره به پنجره است . این فاصله در مورد معابر یا فضای باز خصوصی که عابرین در سمت ساختمان مورد نظر دارای دیدی تار از پنجره های طبقات بالاتر بوده و عابرینی که معبر پیاده سمت مقابل ساختمان مورد نظر که با وجود دارا بودن دید مستقیم تر ، در حدود ۱۴ – ۱۳ فاصله دارند نیز قابل قبول است .

اصول و ضوابط طراحی شهرک مسکونی

اصول و ضوابط طراحی شهرک مسکونی

فاصله محرمیت :

حداقل قابل قبول فاصله محرمیت از پنجره تا پنجره برابر۲۱ متر است . در صورتی که مابین ساختمانهای مسکونی هیچ فضای عبور عمومی وجود نداشته باشد ، مناسب ترین فاصله بین دو ساختمان حداقل ۲۱ متر می باشد . فاصله ۰/ ۲۱ متر ، که فاصله مناسب بین ساختمانها تلقی می شود ، فاصله ای است که شکل بدن انسان محو و اعمال انسانی غیر قابل تشخیص می شوند و بنابراین فاصله است که در آن محرمیت فردی حفظ می شود . فاصله محرمیت : فردی که در منتهی الیه فضای باز خصوصی هر قطعه قرار داشته باشد ، می بایست حداقل در فاصله ۱۱ – ۵ / ۱۰ متری ساختمان مقابل قرار گیرد . در صورت امکان فاصله ای برابر ۱۸ متر از پنجره هر ساختمان تا دیوار حد فاصل قطعات می بایست در نظر گرفته شود .

فاصله محرمیت فردی که در منتهی الیه فضای باز خصوصی هر قطعه قرار داشته باشد می تواند در فاصله مطلوب ۱۸ متری از ساختمان مقابل قرار گیرد . در صورتی که طول قطعات کم باشد ، ابتکارات طراحی می توانند تا حدی جایگزین کمبود فاصله گردند ، به نحوی که پنجره های طبقات فوقانی واحدها بالاتر از خط چشم در وضعیت ایستاده بوده و حصار حد فاصل قطعات درای ارتفاعی بیش از حد متوسط انسان باشد .

طراحی معابر در شهرک مسکونی

جایگزینی ابتکارات طراحی دستورالعملهای کلی طراحی معابر در محلات مسکونی یک سایت مسکونی می بایست عاری از هرگونه ترافیک عبوری باشد .تجزیه و تفکیک ترافیک طرح معابر می بایست به نحوی باشد که انتخاب راهی میان بر از میان محله مسکونی را تشویق ننماید . از طراحی معابر طولانی و مستقیم که امکان استفاده به عنوان زمین مسابقه را بدهد ، می بایست پرهیز نمود . در یک محله مسکونی می بایست تا حد امکان تقاطع ها حذف گردند . بخصوص هنگامیکه دو معبر از یک رتبه همدیگر را قطع نمایند . به طور کلی تقاطعهای T شکل ترجیح دارند . ما بین تقاطع ها می بایست فاصله لازم در نظر گرفته شود . یک فاصله مناسب بین تقاطعهای همجوار در حدود ۴۵ متر پیشنهاد می شود .

راههای گوناگون حل مشکل تقاطع معابر سواره هم عرض

راههای گوناگون حل مشکل تقاطع معابر سواره هم عرض در صورت اجتناب ناپذیر بودن وجود تقاطع های هم عرض ، می بایست با توسل به ابتکارات طراحی از خطرات احتمالی ترافیک کاست . راه حلهای ممکن عبارتند از :

الف – ایجاد بن بست

ب – کاهش عرض مفید یک معبر سواره و اختصاص فضای اضافی به توقف گاه و فضای سبز

ج- کاهش عرض تقاطع و اختصاص فضای اضافی به فضای سبز

د – ایجاد میدان گاه در تقاطع

ه – ایجاد تفاوت بین عرض معابر بر حسب نیازهای حرکتی و شدت حرکت

و – تفکیک جهات حرکت اصول کلی طراحی توقفگاه خودرو در محلات مسکونی افازیش مالکیت خودروی شخصی دارای این تاثیر بر اهداف طراحی شهری بوده که تا حد امکان از تعداد خودروهای متوقفی که درسطح یک محله مسکونی پراکنده می گردند بکاهد.

 

online-architect.ir-iranmemari.com-samair.ir-eshel59.blogfa.com-hom.ir-

این مطلب را به اشتراک بگذارید:

اینستاگرام نقش شهر ، مفید و متفاوت :

نظرات و تجربیات خود را درباره این مقاله با ما و سایرین به اشتراک بگذارید.

۰ نظر

ارسال نظر

نشانی ایمیل شما منتشر نخواهد شد. بخش‌های موردنیاز علامت‌گذاری شده‌اند *


The reCAPTCHA verification period has expired. Please reload the page.