راهنمای جامع نور پردازی نمای ساختمان

امروزه طراحی نورپردازی ساختمان در مبحث طراحی نما از اهمیت ویژه ای برخوردار است.در این مقاله سعی داریم به معرفی انواع روش های نورپردازی نمای ساختمان بپردازیم.

ساختمان ها عناصر مهمی در شهر هستند که نقش پر اهمیتی در ایجاد و شکل گیری حال و هوای فضا شهری دارند. برخی از ساختمان ها ممکن است در ایجاد یک دورنمای زیبای شهری عنصر مهمی به شمار روند و گاه حتی به نمادی از یک شهر تبدیل شوند. بدیهی است اهمیت آنها در شب نیز کمتر از روز نیست. ویژگی های فرمی، جنس ، بافت و رنگ ساختمان ها می تواند به کمک نورپردازی بارز شود. نور پردازی نمای ساختمان در صورتی موفق خواهد بود که نه تنها ظاهر زیبایی را به نمایش بگذارد، بلکه ساختمان را با توجه به نقش آن در منظر و یا فضای شهری احیا کند.
عوامل زیر برخی از اصول نورپردازی نمای ساختمان محسوب می شوند که طراحان نور در فضاهای شهری باید در مورد نورپردازی و روشن کردن ساختمان ها مدنظر داشته باشند:
۱-اگر لازم باشد که ساختمان را به لحاظ حجمی معرفی کنیم، شدت نور تابیده شده از جهات مختلف باید متفاوت باشد. گرچه تغییر در رنگ نور یکی از راه هایی استکه به کمک آن میتوان حجم اشیاء را معرفی کرد. اما بدلیل اینکه معمولا در سطح خارجی ساختمان ها کمتر از نور رنگی استفاده می شود، تغییر در شدت نورهای تابیده از جهات مختلف در بیشتر موارد راه مناسب تری به نظر می رسد.

نمونه ای از نورپردازی نما

۲-در نور پردازی نمای ساختمان به منظور تقویت فرم بین سطوح متفاوت در یک حجم، باید تفاوت در درخشندگی لحاظ شود. (Tregenza, 1998,105) روشن کردن همه جزئیات یک ساختمان به طوری که درخشندگی همه آنها یکسان باشد مطلوب نیست. تضاد در شدت روشنایی سطوح و حجم های یک ساختمان در صورتی که نسبت مطلوبی با هم داشته باشند موجب ارتقای کیفیت بصری آن می شود. به تجربه ثابت شده است در صورتی که نسبت های درخشندگی بین سطوح مختلف یک ساختمان، از نسبت های لگاریتمی پیروی کند تاثیر بصری مطلوبی خواهد داشت.
۳-به منظور روشن کردن عناصر عمودی مانند ستون ها، پروژکتور LED یا به طور کلی تجهیزات نورپردازی نمای ساختمان طوری تعبیه شود که در یک سمت ستون سایه های کوچکی ایجاد شود. زاویه منبع نور به عمق عناصر بستگی دارد. اگر این زاویه کم باشد، سایه ها افراطی خواهند بود. در صورتی که طراح بخواهد سایه های تیز و عمیق ایجاد شده را نرم و ملایم کند می تواند از جهت مقابل، نور دیگری به آنها بتاباند.
به وسیله نور بر عناصر شاخص و هویت بخش ساختمان مانند نورپردازی گنبد و مناره ها در مسجد تاکید میکنیم.
هرچه نور به نمای ساختمان نزدیک تر باشد، به دلیل وجود کنتراست بیشتر و تاکید بر بافت مصالح و جزئیات، ساختمان ظاهر دراماتیک تری خواهیم داشت.
در صورتی که نمایش رنگ ساختمان در نظر طراح اهمیت داشته باشد، لازم است از منابع نوری استفاده شود که رنگ دهی خوبی داشته باشند.

نمونه ای از نورپردازی نما

همچنین بخوانید:

طراحی نما

تاریخچه نورپردازی نما

پس از جنگ جهانی اول در یک بروشور شرکت جنرال الکتریک (شرکتی که ادیسون از موسسان آن بود) به این نکته اشاره کرده بود که با نور مناسب می‌توان ویژگی‌های یک بنا را با شکوه و زیبایی بیشتری نشان داد. سال ۱۹۳۰ در منهتن آمریکا اولین نورپردازی نما صورت گرفت و سپس این ایده به سرعت گسترش یافت و منهتن به همین دلیل بعدها به شهر نورانی معروف شد.

رشد هنر نورپردازی در اروپا به دو علت گسترش یافت: پیشتازی در مُد و رشد ظرفیت تولید الکتریسیته. در اروپا تمرکز بیشتر بر روی ظرافت و ریزه‌کاری بیشتر از آمریکا وجود داشت و دلیل آن وجود ساختمان‌های تاریخی و تمدن قدیمی‌تر در اروپا بود. یک اتفاق مهم تاسیس انجمن نورپردازی در سال ۱۹۶۹ بود.

یکی از اهداف این انجمن جلب توجه عمومی به طراحی نورپردازی بود. این انجمن امروزه افراد حرفه‌ای را برای نمایش خصوصیات منحصربفرد سازه‌ها گرد هم آورده است و یکی از اهداف آن رشد سلیقه سازندگان و طراحان شهری با کاربرد نور در بناها می‌باشد.

نمونه ای از نورپردازی نما

موارد مهم برای انتخاب سبک نورپردازی نما

• ترکیب سازه (ابعاد و نوع معماری، متریال مورد استفاده، رنگ‌بندی نما و تاثیر فرهنگی)
• نقش بنا در مقایسه ساختمان‌های مجاور و ترکیب شهری.
• فاصله‌ای که بنا قابل روئیت است.
• محل‌های دسترسی به بنا (خیابان‌ها، میادین، پیاده‌روها …)
• سبک ساخت و محل‌های ممکن برای عبور سیم‌ها و نصب تجهیزات

نکات مهم در انتخاب تجهیزات نورپردازی نما

• سرویس‌پذیری تجهیزات
• ایمنی
• حفاظت در برابر تاثیرات محیط
• مقاومت در برابر پاشش آب و شستشوی نما
• مقاومت در برابر تغییرات دمای هوا
• قابلیت چرخش و تنظیم زاویه پس از نصب

نمونه ای از نورپردازی نما

روش های نورپردازی نمای ساختمان

نورپردازی نمای ساختمان را می توان به دسته بندی های متفاوتی تقسیم کرد. در اینجا یک دسته بندی ساده بر اساس نور را تعریف می کنیم تا بتوان متناسب با پروژه ها انتخاب خوبی داشته باشیم. برای یک انتخاب خوب بعد از شناخت نما نیاز به دانستن کاربری هر سازه و هدف از نورپردازی داریم. به عنوان مثال برای ساختمان های مسکونی شاید یک نورپردازی مبتنی بر سادگی و آرامش بخش بودن با تنوع بسیار پایین طیف های نور و افکت های محدود بسیار مطلوب تر باشد در حالی که برای یک مرکز تجاری یا تفریحی و گردشگری افکت های نوری به همراه رقص نور که جلب توجه بیشتری می کند هدف اصلی از یک نورپردازی باشد.نورپردازی نمای ساختمان به دو صورت ثابت و متغییر قابل اجراست، که در ادامه به شرح آن می پردازیم.

نمونه ای از نورپردازی نما

همچنین بخوانید:

ضوابط شهرداری طراحی نمای ساختمان

نورپردازی ثابت (استاتیک):

این سبک نور پردازی نمای ساختمان بر اساس ثابت بودن طیف های نور و شدت آنهاست. به عبارتی دیگر نه تغییر طیف نور را داریم و نه تغییر در شدت نور یا خاموش و روشن شدن و افکت های مختلف.
این نوع نورپردازی را می توان به دو نوع اصلی دسته بندی کرد.

نورپردازی ثابت تک رنگ:

در این نوع نور پردازی نمای ساختمان ، یک رنگ متناسب با کاربری سازه و فضای محیطی آن انتخاب شده و تمام منابع نوری به کار رفته این طیف مورد نظر را به المان های هدف نورپردازی می تابانند.
در اینجا لازم به ذکر است که هر طیف نور را با یک عدد به عنوان شناسه آن طیف نشان می دهند. البته رنگ های اصلی را با طول موج و با واحد نانومتر مشخص میکنند و رنگ های مرکب که ترکیبی از رنگ های اصلی می باشد را اصطلاحا با دمای رنگ که واحد این شناسه کلوین می باشد تعیین می کنند. برای رسیدن به زبان مشترک بین طراح و مشتری و تولیدکننده نیاز به شناخت نسبی طیف های نور موجود در بازار می باشد که در زیر به معرفی چند طیف نور متداول و کلوین آنان در قالب یک جدول می پردازیم.
علاوه بر رنگ های بالا که بسیار پرکاربرد هستند چیپ LED در رنگ های خاص تر مثل فیروزه ای، یاسی، بنفش و…. نیز موجود هست که متناسب با طرح نورپردازی از جانب طراحان شرکت نور صبا به مشتریان پیشنهاد می شود و یا بنا به سفارش و سلیقه مشتری محصولات نورپردازی با این طیف های نوری تولید می شود.
همچنین می توان با ترکیب چند LED با رنگ های متفاوت در یک چراغ به رنگ جدیدی دست یافت تا نظر مشتری یا کارفرما تامین شود.

نمونه ای از نورپردازی نما

نورپردازی ثابت چند رنگ:

در این نوع نور پردازی نمای ساختمان ، به ویژگی های هندسی و ابعادی طرح معماری، خواص سطح ازجمله جنس و رنگ و … ، میزان اهمیت المان ها و بمنظور نشان دادن سایر تفاوت های ساختاری می توان از رنگ بندی های متفاوت در یک نورپردازی استفاده کرد تا ویژگی های معماری بیشتر نمود داشته باشند. در ساختمان های مسکونی ترکیب دو یا سه رنگ آفتابی مهتابی و پرتقالی بسیار متداول است که در زیر چند نمونه از این نماها را ملاحظه می فرمایید.

نورپردازی به کمک المان سازی

در این روش نور پردازی نمای ساختمان ،که مناسب برای نماهای فاقد المان های معماری می باشد به کمک منابع نوری دکوراتیو، المان های نوری در کنار هم تعریف می شود. معمولا در نماهایی که یک سطح وسیع صاف موجود است و فاقد المان هایی مثل ستون، سر ستون، کتیبه، قوس ها و خطوط شکسته افقی و عمودی و … باشد که امکان نورپردازی تاکیدی بر روی المان های موجود در نما فراهم نشود می توان به کمک منابع نوری المان ساز یا همان چراغ های دکوراتیو به طرح های نورپردازی جالب توجهی رسید. مزیت این گونه نورپردازی این است که دیگر طراحی نورپردازی مقید به طرح معماری والمان های موجود در نما نیست و طراح نورپرداز می تواند آزادانه با توانایی خود در هنرهای تجسمی به طرح مورد نظر خود برسد. البته این روش یک ایراد کلی نیز دارد و آن این است که در این گونه نورپردازی ها معمولا به واسطه وجود منبع نور روی سطوح صاف، نمای روز این ساختمان ها تخریب می شود که البته با همرنگ سازی چراغ ها با رنگ نما می توان اثر این نقیصه را به حداقل رساند. علی ای حال با توجه به طرح های جذاب و فانتزی این گونه نورپردازی، خیلی از کارفرماهای پروژه ها و معماران برای رسیدن به زیبایی این گونه نورپردازی ها چشم بر معایب آن می پوشند و نمای ساختمان خود را با این روش نورپردازی می کنند.

همچنین بخوانید:

نورپردازی در معماری داخلی

نورپردازی متغیر و انواع آن

در این روش از نور پردازی نمای ساختمان ، منابع نور قابلیت تغییر نور را دارند. این تغییر ممکن است بر اساس تغییر رنگ نور باشد یا تنها مربوط به شدت روشنایی باشد. معمولا مراکز تجاری و تفریحی و گردشگری و اماکن پر رفت و آمد که نیاز به جلب توجه بیشتر ناظران را دارد از نورپردازی های متغیر استفاده می کنند. در این روش با تغییر طیف و شدت نور می توان به نورپردازی دینامیکی رسید که زیبایی خاصی به فضا می بخشد. نورپردازی متغیر انواع مختلفی دارد که در زیر به آنها اشاره می شود. اما قبل از آن توصیه می شود مطلب مربوط به معرفی پیکسل نوری(Pixel) مراجعه شود تا به فهم کلی مطلب کمک کند.

نمونه ای از نورپردازی نما

RGB

شاید به نوعی بتوان گفت ساده ترین متد نورپردازی متغیر RGB می باشد که با تغییر هماهنگ نور در همه پیکسل های نوری به صورت یکنواخت یک طیف نور با یک افکت را روشن می کنند. بدلیل ماهیت ساختاری چراغ های RGB این گونه چراغ ها قابلیت دستورپذیری ندارند و صرفا توانایی تغییر رنگ با یک افکت ساده بین سه طیف نور اصلی Red, Green, Blue و یا سه رنگ انتخابی جایگزین را دارند.

آدرس پذیر

در این نوع نور پردازی نمای ساختمان ، یک یا چند عدد چراغ یک پیکسل نوری را تشکیل می دهند و مستقل از مابقی چراغ ها و پیکسل ها دستور خاص خود را می پذیرند و طیف نور خاص خودرا اجرا می کنند. قابلیت تعریف طیف نور و افکت های نوری این روش را به عنوان کامل ترین روش نورپردازی برای هدایت و دستورپذیری ساخته است. ساخت تلویزیون های شهری و بیلبورد ها است الهام گرفته از همین روش است و به عبارت دیگر می توان با این روش در نورپردازی یک ساختمان به طراحی یک تلویزیون بزرگ با قابلیت پخش هر گونه تصویر دلخواه دست یافت و نوشته ها وتصاویر مورد نظر را روی یک فضای نورپردازی شده به نمایش در آورد. در این نوع نورپردازی به یک سیستم مرکزی جهت کنترل و فرمان دادن به پیکسل های نوری نیاز است که می توان به کمک رایانه و نرم افزار تعریف افکت ها یک سری مود نورپردازی را با توجه به هندسه نورپردازی تعریف کرده و به این کنترلر ها منتتقل کرد تا افکت های متنوعی در نما حاصل شود. معمولا از این سبک نورپردازی به دلیل متغیر بودن نور و تنوع افکت ها که موجب جلب توجه ناظران و عابران می شود برای مراکز تفریحی و مجتمع های اداری و تجاری استفاده می شود.

دید مدرن به نورپردازی

روشنایی بیرونی (outdoor) دو رکن اساسی دارد: زیبایی و کاربرد. این مطلب بسیار مهم است چراکه علاوه بر جنبه هنری، کاربرد مشخصی از نور مد نظر می‌باشد که بدین وسیله بنا جذابیت یافته و به یاد می‌ماند. به‌عنوان مثال یک چراغ خیابانی صرف نظر از شکل هنرمندانه‌اش، وظیفه روشنایی مناسب جهت عبور و مرور را دارد. کاربرد در اینجا یک معنی دیگر هم برای طراحان exterior دارد و آن افزایش رغبت انسان‌ها به بازدید مجدد و ایجاد یک تجربه دلنشین می‌باشد.

نمونه ای از نورپردازی نما

سه دسته نور در نما به‌کار می‌رود:

پروژکتور: بر روی سازه‌های سنگی و بتنی کاربرد گسترده ای دارد و بخش وسیعی از نما را روشن می‌نماید.
نور دکوراتیو: بر روی بخشی از سازه تمرکز دارد و بر روی کل نما تابیده نمی‌شود.
نور رنگی: LED‌های رنگی برای روح بخشیدن به نما کاربرد وسیعی دارند؛ البته در به‌کار بردن رنگ می‌بایست دقت فراوانی به‌کار برد؛ کاربرد بی‌هدف و بدون مطالعه رنگ‌ها نه تنها زیبایی اثر را افزایش نمی‌دهد بلکه از کیفیت بصری بنا می‌کاهد.

انواع نور پردازی نمای ساختمان

نورپردازی کامل نما

بهترین روش برای سازه‌های تاریخی فرهنگی. بدون دستکاری در ذات بنا هرآنچه که هست را به نمایش می‌گذارد. در عمل با استفاده از پروژکتورهای قرار گرفته بر روی پایه در اطراف بنا اجرا می‌شود. این شیوه اجرا به دلیل عبور نور از شیشه‌های بنا مناسب هتل‌ها، مکان‌های اداری و مسکونی نمی‌باشد.

نورپردازی منطقه‌ای یا تاکیدی

اگر می‌خواهید بنا نقشی ماندگار در ذهن بیننده به جای بگذارد این نوع نور پردازی نمای ساختمان ، مهم‌ترین نوری هست که باید از آن بهره ببرید. پنجره‌ها، ستون‌ها و بالکن‌ها مناطقی هستند که با تاکید بر روی آن‌ها هارمونی کلی بنا به نمایش در می‌آید. نور تاکیدی یا منطقه‌ای همانطور که از نامش پیداست بایستی یکی از جنبه‌های بنا را بیشتر از باقی به یاد مخاطب بیاورد. به عنوان مثال، با تاکید بر روی ستون‌های ساختمان، بلندی و استحکام بنا را به مخاطب القا می‌نمایید. توان لامپ‌های به‌کار رفته کم الی متوسط است و محل نصب عموما بر روی خود نما می‌باشد. می‌توانید از وال واشرهای LED برای این منظور بهره ببرید.

نمونه ای از نورپردازی نما

نورپردازی پر زرق و برق

ساختمان‌های تجاری، تفریحی و مراکز خرید بایستی بسیار ویژه و متمایز به نظر بیایند. با قرار دادن چراغ‌های رنگی، تک‌رنگ و دینامیک ساختمان متمایز از سایر ساختمان‌ها به نظر خواهد آمد. این روش برای فضاهای شهری مانند پل‌ها و محل تقاطع اتوبان‌ها نیز کاربرد دارد و چهره شهر را جذاب‌تر می‌نماید. رشد تکنولوژی LED منجر به ساخت انواع نورهای رنگی در ابعاد بسیار متنوع گردیده؛ ولیکن بی‌دقتی در زمینه انتخاب رنگ یک اثر زیبا را به یک ساختمان معمولی بدل می‌سازد. مطالعه معانی رنگ‌ها در هر پروژه امری واجب در راستای کاربرد صحیح رنگ در نورپردازی می‌باشد.

نمونه ای از نورپردازی نما

نورپردازی پس‌زمینه

یک روش هنری برای جدا کردن ساختمان از باقی صحنه نورپردازی پس‌زمینه ساختمان است. پس‌زمینه ممکن است شامل درختان یا هر چیز دیگری باشد، با نورپردازی جزیی از بنا و نورپردازی کامل پس‌زمینه، ساختمان از کل تصویر جدا می‌شود و مانند یک سایه از دور به نظر می‌رسد. این شکل از نورپردازی در سالن‌های تئاتر و سینما بیشتر انجام گرفته است.

نورپردازی با نئون انعطاف‌پذیر

این نوع از نور پردازی نمای ساختمان ،با کمک ریسه‌های LED پلاستیکی و ضد آب قابل اجراست. در این تکنیک مرزهای قسمت‌های مختلف بنا به‌وسیله این ریسه‌ها روشن می‌شود. با این کار ساختمان از فاصله دور مانند یک طرح سه بعدی در فضا به نظر می‌آید.

نمونه ای از نورپردازی نما

منبع:sabalight.com – ecowat.ir

شاید مطالعه این مطالب را نیز دوست داشته باشید:

انواع روشهای اجرای نمای سنگی ساختمان

کاربرد سنگ در ساختمان و طراحی نما

اهمیت نماکاری و مصالح مناسب اجرای نما