مواردی که معمار در طراحی منزل مسکونی باید در نظر بگیرد

پیش از شروع طراحی منزل مسکونی ، معمار می بایست به بررسی نکات کلیدی جهت طراحی بپردازد. در این مقاله به بررسی این نکات می پردازیم.

خانه های مرتفع و گسترده

سایت و عوامل خارجی موثر بر خانه مرتفع یا خانه گسترده ممکن است برای مکانیابی خانه مفید باشد. به هر حال، بهتر است که معمار به همراه کارفرما، فاصله ای را که کارفرما باید هر روز بین خانه و محل کار خود طی کند، مورد بازنگری قرار دهد. این بازنگری میتواند به تعدیل این فاصله بینجامد. برخی از خانه ها به صورت دو بلوک جدا از هم ساخته میشوند. در این گونه خانه ها بچه ها میتوانند فضا یا فضاهای مخصوص خود داشته باشند که از بقیه قسمتهای خانه کاملا یا نسبتا جدا باشد. فاصله بین فضاها در حکم عایقی است که جلو رسیدن سروصدای بچه ها را به قسمتی که بزرگترها و والدین در آن ساکن اند میگیرد. با این حال، بسیاری از والدین دوست ندارند که فرزندانشان دور از نظارت و جدا از آنان باشند.

جهت سفارش طراحی معماری توسط مهندسین با تجربه و خلاق در این زمینه با ما در تماس باشید.

تماس با ما

اصول طراحی منزل مسکونی

تاثیر آب و هوا برطراحی معماری

تاثیر آب و هوا و نور خورشید بر فعالیتهای گوناگون داخل خانه باید تعیین شود و برای استفاده، یا جلوگیری، از این تاثیرات تدابیری اندیشیده شود. برای مثال، مردم معمولا به نور خورشید علاقه دارند و دوست دارند در فضاهای آفتابگیر زندگی کنند. از شخصی که دوست دارد گلخانه ای داشته باشد ابتدا باید پرسید که چه جهتی را ترجیح میدهد. جهت جنوب، الزاما تنها امکان انتخاب نیست. زیرا مثلا برخی از انواع گیاهان احتیاج به فضاهایی دارند که سایه و دور از نور آفتاب باشد. بادهای نامناسب معمولا ازجهات خاصی میوزند و میتوان با استفاده از دیوارهای ضخیم با تعداد کم بازشو از این بادها جلوگیری نمود. عامل دیگر، بارندگی است که باید به گونهای آن را از سطوح خارجی ساختمان دور کرد.

مصالح

مصالح انتخاب شده برای فضاهای داخلی خانه نیز بر خلوت افراد درون خانه تاثیر میگذارد. مصالح متراکم و فشرده، از قبیل مصالح بنایی، جلو عبور صدا را میگیرد. از تخته های گچی معمولی میتوان به صوت دوجداره استفاده کرد تا صدا مهار شود. مصالح جاذب صوت، از قبیل چوب پنبه یا فرش روی زمین، صدای پا را کاهش میدهند. حتی رنگ هم میتواند تاثیر آرامش بخشی داشته باشد. چوبهای طبیعی با رنگ تیره یا ملایم یا حتی دیواری که از کتاب پر شده باشد، میتواند بر احساس خلوت و خصوصی بودن تاثیر بگذارد.

بیشتر بخوانید:

عرصه های مختلف خانه در فرآیند طراحی معماری

اندازه هر فضا در طراحی داخلی

در مورد ابعاد هر اتاق نیز باید تامل کرد. مطالعات روانشناسی، محدوده فیزیکی فضایی را که افراد مختلف در آن احساس راحتی میکنند مشخص کرده است. این «بعد پنهان» برای اشخاص مختلف متفاوت است. برای مثال، ممکن است در یک اتاق دو نفر روی دو صندلی جداگانه احساس راحتی بکنند ولی بر روی یک کاناپه در کنار هم احساس راحتی نکنند. هرچند درآوردن اتاقهای بزرگ در یک فضا به بودجه کمتری نیاز دارد ولی باید تاثیرات این اتاقهای بزرگ را مورد توجه قرار داد، علی الخصوص به خاطر دردسرهایی که تولید میکنند. برخی از مردم فضاهای خلوت و صمیمی را برای فعالیتهای خاصی، مخصوصا فعالیتهای خصوصی، ترجیح میدهند.

اصول طراحی منزل مسکونی

عایق بندی صدا

عایق بندی صوت بین اتاقها تقریبا در همه موارد کاری خوب و مناسب است. با این که تعداد کمی از مردم به فکر آن میافتند ولی عایق بندی صوتی نسبتا ارزان تمام میشود . برای کاهش انتقال صدا بین اتاقهای مختلف بسیار مفید است. برای طراحی عایق های صوتی، نیازی به خدمات کارشناس صوتی نیست چون اطلاعات ضروری به راحتی در کتابهای مرجع استاندارد در دسترس است. با این حال، برای اتاق تلویزیون و اتاق موسیقی بهتر است که با کارشناس صوتی مشاوره شود. جای گذاری مناسب مواد و مصالح جاذب و دافع صوت در داخل اتاق برای لذت بردن از صدای درون اتاق بسیار مهم است.

در خانه های بیش از یک طبقه و در آپارتمانهایی که بخشی از مجموعه چندخانواری هستند، عایق بندی صوتی جزو ضروریات اولیه محسوب میشود. باید درباره این موضوع با کارفرمای خود صحبت کنید و زمینه های اجرای آن را نیز مهیا نمایید. حتی در آپارتمانهایی که تیغه های بتنی واحدها را از یکدیگر جدا میکند میتوان با پوشاندن سقف و دیوارها با مواد جاذب صوت، عایق بندی صوتی انجام داد.

دیوارهای متحرک عایق صوت

دیوارهای متحرک عایق صوت چندان پوشش مناسبی از کار در نیامد. برای خوب کار کردن این دیوارها صفحات لاستیکی خاصی احتیاج است که این صفحات لاستیکی نیاز به محافظت خاص دارند. علاوه بر این، اکثر مردم تمایلی ندارند که اشیای بزرگ درون خانه را جابه جا نمایند. بهتر است همواره از دیوارها و وسایل متحرکی که نیاز به احتیاج به نیروی فیزیک زیادی برای جابه جایی دارند اجتناب شود.

نقش درها در طراحی معماری

درها معمولا کمی از زمین فاصله دارند تا به راحتی روی سنگفرش زمین حرکت نمایند. این شکاف ممکن است مسیری برای عبور سروصداهای ناخواسته باشد. صفحات و نوارهای لاستیکی خاصی در انواع گوناگون برای پوشاندن این درزها و جلوگیری از عبور صدا وجود دارد. هر جه به اتاق هایی بدون سروصدا نیاز بود باید از درهای عایق صوت نیز استفاده شود، هرچند که این درها گران اند.

اصول طراحی منزل مسکونی

پنجره ها

پنجره ها و چشم اندازهایی که آنها تامین میکنند غالبا خوشایند است، البته نه برای همه فعالیتها. گرچه پنجره منبع خوبی برای نور و تهویه است اما ممکن است منبع ایجاد ناراحتی نیز باشد. گاهی اوقات هوس تماشای بیرون از پنجره و نیز ورود سروصدا از آن ممکن است مزاحم برخی فعالیتها مانند مطالعه دقیق یا تماشای جدی بازی بولینگ از تلویزیون باشد.

اصول طراحی منزل مسکونی

بررسی جای حمام در طراحی داخلی

حمام ها بهتر است کنار اتاقهای خواب و یا بین آنها قرار گیرند. قرارگیری حمام بین دو اتاق خواب، خصوصا اگر ساکنان هر دو اتاق از آن استفاده کنند، بسیار مفید است. با این که برخی اصرار میکنند که درها مستقیما به حمام باز شود، ولی این فکر فکر خوبی نیست زیرا ممکن است یکی از ساکنان یادش برود هنگام خروج دری را که قفل کرده است باز کند.

اصول طراحی منزل مسکونی

فضاهای پر رفت و آمد

عملکرد فضاهای پر رفت و آمدی مثل آشپزخانه ایجاب میکند که فواصل و موانع موجود در آن بسیار خوب تدارک دیده شود. برای مثال، «مثلث کاری» بین یخچال، ظرفشویی و اجاق گاز باید فضای مناسبی را برای قرارگیری پیشخوان ها به وجود آورد، در عین حال فاصله بین آنها نیز نباید آن قدر زیاد شود که تهیه یک وعده غذای مفصل باعث خستگی آشپز بشود. اصول مفیدی برای طراحی آشپزخانه مناسب وجود دارد که معمار باید آنها را مطالعه و شرایط اجرایشان را مهیا کند. اگر معمار میخواهد از دخالت طراحان آشپزخانه، که هیچ اطلاعی از عملکردهای سایر قسمتهای خانه در ذهن ندارند، جلوگیری کند باید از اصول طراحی آشپزخانه اطلاع کافی داشته باشد.

اصول طراحی منزل مسکونی

برخی از اصول و قواعد عمده طراحی آشپزخانه عبارت اند از:

• پیشخوان در هر دو طرف ظرفشویی، اجاق گاز و یخچال
• قفسه هایی که ارتفاع آنها آن قدر زیاد نباشد که برداشتن و گذاشتن ظروف سنگین در آنها مشکل باشد
• فضاهایی برای مواد غذایی که داخل آنها از بیرون دیده شود و بتوان به راحتی به آنها دسترسی پیدا کرد
• سطوحی با اندازه مناسب که به آسانی تمیز شود.

بو

بوهای تولید شده در حمام و آشپزخانه باید با وسایل مکانیکی مانند هود و فن دفع شود. اگر حمام هیچ پنجرهای نداشته باشد، استفاده از فن در آن به طور مرتب ضروری است. پنجره در آشپزخانه و حمام بسیار مطلوب است، هم برای تامین نور و هم برای بیرون رفتن بوهای موجود. علاوه بر این، پنجره در مواقع خرابی فنها نیز بسیار به درد میخورد.

فضاهای واسط

فضاهای واسط، مثل پستوها و انبارها، در حکم عایق های صوتی عمل میکنند. قرار دادن این فضاها در بین اتاقهای خواب فکر خوبی است. فضاهای تاسیساتی نیز واسط های خوبی هستند. البته باید به مسئله خروج دود از این فضاها و همچنین سروصدای تولید شده در این مکانها توجه کرد.

لوازم مکانیکی

لوازم مکانیکی- و سروصدا و بوی احتمالی تولید شده توسط آنها- ممکن است مزاحم باشند. برای مثال، عاقلانه است که از قرار دادن هواکشی پر سروصدا در زیر یا نزدیک اتاق خواب پرهیز کنیم. وسایل نفتسوز ممکن است نشت کنند، پس بهتر است که در دورترین جای ممکن تسبن به مکان فعالیت افراد قرار گیرند. هواکشهای آشپزخانه و حمام نیز ممکن است مزاحم باشند. هواکشهای بی سروصدا گرانتر از انواع پر سروصدای آنهاست، ولی اگر کارفرما نسبت به سروصدا حساس باشد، هزینه کردن برای این نوع هواکشها ارزشش را دارد.

حیوانات خانگی

مسئله نگه داشتن حیوانات خانگی و تردد آنها در داخل خانه علاوه بر این که از نظر سلامتی صاحبان آنها اهمیت دارد- مثلا در مورد مبتلایان به بیماری آسم که نسبت به گربه حساس اند از نظر کاستن از بوی ایجاد شده و همچنین محافظت از فرشها و مبلمان خانه نیز مهم است. تردد حیوان خانگی در داخل خانه باید مورد توجه و تامل قرار گیرد. برای مثال، برخی از انواع سگها نمیتوانند پارس کنند بنابراین باید برای آنها راه خروج اضطراری در نظر گرفت تا بتوانند هر موقع که میخواهند بیرون بروند.

آسایش حرارتی

دما، میزان پاکیزگی و گردش هوای درون خانه، همه را میتوان تنظیم کرد. آلاینده های موجود در مصالح ساختمانی و آلاینده های تولیدی ساکنان خانه در سالهای اخیر مورد مطالعه قرار گرفته اند. ایرانیت از مصالح مضر وخطر آن برای سلامت انسان در حد سیگار کشیدن است. بسیاری از آلاینده های موجود در مصالح ساختمانی از قبیل سمهای موجود در رنگها شناخته و حذف شده اند. اما هنوز آلاینده هایی که اگزوز اتومبیلها تولید میکند از قبیل گردهای خطرناک پولن در هوا موجود است.

دمای هوا، میزان رطوبت آن و میزان حرکت و تازگی آن برای آسایش ساکنان خانه از اهمیت زیادی برخوردار است. در بخشهای بعد نکات مفید و قابل تعمقی بیان میشود.

تنظیم گرمایش و سرمایش در طراحی معماری

در همان مراحل ابتدایی کار باید با کارفرما در مورد سیستم گرمایش و سرمایش مطلوب و مورد نظر صحبت کرد، زیرا مسیر عبور لوله ها و کانالها فضایی را اشغال میکند و باید خوب آن را برنامهریزی کرد. وقتی هوا در نقطهای مرکزی گرم شود توسط فن هایی به سمت سیستم کانالها هدایت و از این طریق به نقاط مختلف خانه فرستاده میشود. میتوان فضا را با استفاده از کویلها وپانلهای الکتریکی گرم کرد. این روش گاه با استفاده از فن و گاه بدون استفاده از آن صورت میگیرد. هوای سرد نیز به روشی مشابه انتقال هوای گرم منتقل میشود.مرسومترین روش برای تولید هوای سرد عبور دادن هوا از لابهلای لوله های پر از مواد سردکننده و پخش کردن هوای سرد تولید شده در سراسر خانه است.

منابع متعدد انرژی برای گرمایش و سرمایش فضاهای داخلی موجود است. این منابع شامل نفت و گاز و الکتریسیته و نور خورشید است. برای استفاده از نور خورشید میتوان به روش مستقیم یا غیرمستقیم عمل کرد. برای استفاده از نور خورشید باید از برخی از قوانین فیزیک اطلاع داشت، مثلا باید دانست که اگر هوای سرد در اطراف ما جریان داشته باشد گرما را از بدنمان میگیرد نیز باید دانست که هوایی که از روی سطحی عبور میکند تاثیرات رطوبتی دارد.

عوامل موثر در انتخاب سیستم سرمایش و گرمایش

قیمت انوع مختلف انرژی

فضای لازم برای استقرار تجهیزات مکانیکی

کیفیت هوایی که پس از تهویه مورد احتیاج است.

برخی از نکاتی که معمار باید به همراه کارفرما به بازبینی آنها بپردازد عبارت اند از:

• در تصفیه هوای سرد یا گرم شده به چه حساسیتهایی، اگر وجود دارد، باید توجه کرد؟ توجه به آلودگیهایی مثل گردوغبار و گردهای سمی جابهجا شده در هوا باید همانند توجه به حساسیت به حیوانات خانگی و حساسیت به سموم زراعتی در مناطق روستایی باشد.
• هزینه هر یک ار انرژیهای گوناگون چقدر است؟ برای مثال، هزینه نصب وسیلهای که از برق گرما تولید کند کم است ولی هزینه کار کردن آن بسیار زیاد است و در زمان کوتاهی همه هزینه ذخیره شده از نصب آن مصرف میشود. بحث و جدلهایی دائمی بین شرکتهای نفت و گاز برای تشویق مصرف کنندگان به مصرف هر یک وجود دارد که بیشتر باعث تشویش ذهن انسان میشود. منازعات بین المللی نیز، که باعث تغییر قیمت نفت میشود، بر این مسئله تاثیر میگذارد.
• استفاده ار انزژی خورشید برای گرمایش و سرمایش به روش غیرمستقیم روش مناسبی است. در این روش، اشعه های تابیده شده خورشید در سطوح خانه جذب و ذخیره میشوند. لازم است به هزینه های راهاندازی روش غیرمستقیم، از قبیل استفاده از جاذبهای خورشیدی در پشت بام، توجه شود.
• میزان حساسیت کارفرما به سروصداهای دستگاههای گرمایش و سرمایش چقدر است؟ مثلا سروصدای جابهجایی هوا از بین کانالها و دریچه کانالها یاصدای مشعل در دیگ یا حتی صدای «پینگ» که به خاطر بالا رفتن و پایین آمدن دمای هوا در سیستم همرفت به وجود میآید.

میزان رطوبت

علاوه بر مسئله دمای فضا میزان رطوبت آن نیز مهم است. از یک طرف ممکن است محیط خشک توسط آب و هوای گرم و خشک ایجاد شود. این نوع محیط میتواند با جریان یافتن آب گرم و بخار آب در درون لوله ها نیز به وجود آید. از طرف دیگر گرمای تابستانی محیطی که در نزدیکی دریاچه و یا اقیانوس است بسیار ناخوشایندتر از همان میزان گرما در محیط آب و هوایی خشک به نظر میرسد. مثلا با فرض این که هیچ عامل تعدیل کنندهای از قبیل نسیم یا نور مستقیم و شدید آفتاب در کار نباشد، گرمای صد درجه فارنهایت را در بیابان بسیار راحت تر از همان دما در محیط بسته و مرطوب میتوان تحمل کرد. رطوبت هوا را میتوان با استفاده از دستگاه رطوبت زن تغییر داد. این دستگاه مقداری بخار آب را وارد هوا میکند و رطوبت هوا را افزایش میدهد؛ برعکس دستگاه رطوبتگیر که مقداری بخار آب را از هوا میگیرد و رطوبت هوا را کاهش میدهد.

نوع سیستم سرمایش و گرمایش انتخاب شده میتواند بر کیفیت رطوبت محیط تاثیر بگذارد. برای مثال، اگر در سیستمی که در آن از هوای گرم برای گرمایش محیط استفاده میشود، از دستگاه رطوبت زن استفاده نکنیم، سیستم گرمایش باعث خشک شدن هوای محیط میشود. در کولرهای گازی به طور معمول، دستگاه رطوبت گیر نصب میشود. راههای طبیعی نیز برای تنظیم میزان رطوبت هوا وجود دارد. مثلا میتوان با گذاشتن کتری آب جوش بر روی شومینه رطوبت هوا را افزایش داد و یا از تاثیر جریان هوا بر میزان رطوبت استفاده نمود. باید گفت که هوا هنگامی میتواند به بهترین شکل در فضایی حرکت کند که واقعا بتواند از فضا عبور کند. برای مثال، دو پنجره باز در مقابل هم بسیار بیشتر از یک پنجره رطوبت هوا را کاهش میدهد.

هوای تهویه شده

هدر ندادن هوای تهویه شده، که ارزش زیادی دارد، بسیار مهم است. دستگاههایی وجود دارد که هوای آلوده داخل را با هوای تازه بیرون عوض میکند. در این دستگاهها هوای آلوده و گرم داخل، از طریق کانالهایی به گونه ای به خارج هدایت میشود که در حین خروج گرمای خود را به هوای تازه ورودی میدهد. این دستگاهها در طول دهه هفتاد، یعنی دوران بحران انرژی، بسیار معمول شد از آن جا که بیشتر تولیدکنندگان این دستگاهها خارجی هستند، امروزه این دستگاهها به ندرت یافت میشود، با این حال، هنوز هم میتوان گیرشان آورد. البته امروزه میتوان دستگاههایی طراحی و تولید کرد که از طریق مبادله هوا با هوا گرما را جابهجا کنند.

آلودگی های موجود در هوا

مواد آلاینده هوا از دیگر مشکلات مربوط به آلاینده هاست. از آلایندههای موجود در مصالحساختمانی قبلا به طور مختصر بحث کردیم؛ به نظر میرسد که فهرست این مواد، با دقیقتر شدن دانشمندان رو به افزایش است. خوب است که از خبرهای علمی در مورد کشف آلاینده های جدید مطلع باشیم و با توجه به ارزیابی منطقی از واقعیتهای داده شده، عکسالعمل مناسبی را در مقابله با آن از خود نشان دهیم. ثابت شده است که ورود ذرات ایرانیت و ذرات سرب موجود در هوا به بدن انسان، خطراتی جدی برای سلامت او دارد. برای درمان و از بین بردن ضرر ذرات آلاینده های خطرناک نیاز به مراقبتهای افراد متخصص است، بنابراین به دنبال متخصصی باسید که به شما کمک کند.

برای برخی از انواع آلاینده ها میتوان از وسایلی همچون فیلترها استفاده نمود. این وسایل آلاینده ها را جذب میکند و به روش الکترونیکی آنها را از بین میبرد. این نکته را به کارفرمای خود گوشزد کنید که چنانچه برخی از انواع آلاینده ها به بدن انسان وارد شود، فقط از طریق دارو میتوان درمانش کرد.

حشرات و حیوانات موذی

آلودگی دیگر تهدیدکننده محیط مطلوب خانه حشرات و حیوانات موذی است که باید مورد توجه قرار گیرد. این حشرات موذی از مورچه و سوسک و موریانه گرفته تا موش، موشهای صحرایی، راکون ها و خفاشها را در بر میگیرد. به نظر میرسد که برخی از مردم تعدادی از این حشرات و حیوانات موذی را چندان هم مزاحم به حساب نمی آورند، هرچند که برخی از این حشرات عامل بیماری اند و به خاطر سلامتی اعضای خانه باید در بیرون از خانه نگه داشته شوند.

بری جلوگیری از ورود این مزاحم ها به خانه بهترین پیشگیری این است که خانه محکم و بدون درز باشد. اگر در حین ساخت خانه، بیرون زدگیهای فونداسیون خوب درزگیری شود و راههای ورود لوله ها به خانه خوب بسته شود، راههای ورود این حشرات و حیوانات موذی به خانه مسدود میشود. میتوان با استفاده از مواد پوشاننده هجوم حشرات به خانه را محدود کرد، اما این روش برای طبیعت مضر است. اگر قرار است در حین ساخت خانه از این مواد استفاده شود، بایستی از مواد آفت کش مجاز استفاده شود، زیرا برخی از این مواد شیمیایی برای انسان نیز کشنده است.

خفاش یکی از مشکلات ویژه است زیرا در فضاهای تنگ و بسته بسیار احساس راحتی میکند. این موجود در واقع بسیار سودمند است. زیرا هرشب تعداد زیادی از حشرات را میخورد. با این حال، برخی از مردم دوست ندارند که خفاش در خانه هایشان به دنبال غذا بگردد. برای جلوگیری از ورود خفاش به خانه، معمار باید اطمینان پیدا کند که همه راههای موجود در فضاهای خالی اسکلت ساختمان مسدود شده است؛ مثلا فضای خالی روی عایق در سازه سقف و دیوار. قدت باید واقعی و عملی باشد زیرا حفرهای کوچک میتواند راه ورود صدها خفاش شود.

ایمنی

حوادث خانگی مهمترین عامل آسیب دبدن مردم است. توجه به دستورات ایمنی، که در بخشهای بعدی ذکر میشود، برای معمار بسیار مفید است.

ضوابط مقرر

ضوابط مقرر شده، به خصوص ضوابط راه اندازی وسایل برقی، باید دقیقا مورد توجه قرار گیرند. همواره از لوله کشها، برقکارها و متخصصان نصب سیستمهای سرمایش و گرمایش دارای گواهینامه کار استفاده کنید. سعی کنید همواره بیشتر از حد مینیمم ضوابط و مقررات ایمنی رعایت شود.

تغییرات سطح

از ایجاد اختلاف سطح در حد یک یا دو پله خودداری کنید. با توجه به این که مردم در درک عمق مشکل دارند، مشخص است که این نوع اختلاف سطخ خطرناک است. با این حال، عجیب است که این نوع اختلاف سطح همچنان در خانه معمول است، زیرا مردم تغییر نامحسوس سطح را بین دو اتاق یا بین دو قسمت اتاق دوست دارند. هرچند ساکنان اصلی خانه پس از مدتی به این اختلاف سطح عادت میکنند ولی باید دانست که احتمال دارد میهمانان یا افراد تازه وارد این اختلاف سطوح را نبینند. پس، باید اساسا از ایجاد این تغییر سطح ها اجتناب کرد. اختلاف سطوح در حد سه پله یا بیشتر در صورتی که پله ها نرده هم داشته باشند امن تر است.

کف های لغزنده

از به کار بردن پوششهای لغزنده برروی زمین، تا جایی که امکان دارد، بپرهیزید. سنگهای براق و کاشی، اگر خوب از آنها محافظت شود، زیبا به نظر میرسند. با این حال، استفاده از این سطوح در جاهایی که رفت و آمد زیاد باشد، مانند فضاهای ورودی و حمام، خطرناک است. معمار باید هنگام انتخاب پوششهایی که ممکن است لغزنده باشند بسیار بااحتیاط عمل کند، حتی اگر خلاف خواسته کارفرما باشد. زیرا تا حادثه ناگوار رخ ندهد، حس مسئولیت پذیری معمار مشخص نمیشود. ممکن است کارفرما، به خاطر جذابیت کاشی براق، از معمار بخواهد که در کف حمام از کاشی براق استفاده کند. اما این کار بسیار خطرناک است و حتی سازندگان این کاشیها نیز این کار را توصیه نمیکنند. علاوه بر این، این نوع کاشیها چندان پوشش خوبی برای قرار دادن کف پا بر روی آن محسوب نمیشوند. کف وان و زیر دوش به مراتب خطرناکتر است و حتما باید با مصالح غیرلغزنده پوشیده شود.

اصول طراحی منزل مسکونی

فضای بازشوی در

جهت باز شدن همه درها باید کنترل شود. بهتر این است که در به داخل اتاق باز شود تا به راهرو یا کریدور. به این مسئله نیز که در پس از باز شدن باید در کجا قرار بگیرد، فکر کنید. اگر در، پس از باز شدن، به دیواره اتاق یا جداره کمد تکیه داشته باشد بهتر است تا این که در مسیر رفت و آمد یا در جایی قرار بگیرد که مزاحم ساکنان خانه در حین رفت و آمد بشود. هرگز دری را رو به فضای خالی باز نکنید. مثلا در مورد ورودی زیرزمین اگر بعد از ورودی پاگرد نباشد، در روی هوا قرار میگیرد.

مصالح سنگین در قسمت بالا

مصالحی را که وزن زیاد دارند در قسمتهای بالا نصب نکنید، زیرا تغییری در درجهحرارت و مراقبت نکردن از آنها ممکن است باعث شل شدن آنها شود.از چسباندن قطعات بزرگ سنگ بر روی دیوار یا سقف با استفاده از مواد چسبنده خودداری شود. برای اتصال این گونه سنگها به دیوار بهتر است که از قلابهای ضد زنگ استفاده کنید. نصب کاشی بر روی سقف در فضاهای مرطوب مانند اتاقک دوش حمام، بسیار مرسوم است. باید اطمینان پیدا کنید که شخصی که کاشیها را نصب میکند به کار خود وارد است، زیرا حتی افتادن یک کاشی بزرگ از ارتفاع کم هم ممکن است باعث صدمه دیدن فردی شود. بهتر است که از کاشی کردن همه قسمتهای سقف پرهیز کنید و در عوض از رنگهای ضد بخار بر روی اندود و یا تخته های گچی استفاده نمایید. همواره در فکر محافظت باشید. میدانیم که عموما از مصالح ساختمانی محافظت چندانی نمیشود بنابراین، امکان رخ دادن فاجعه بسیار زیاد است.

طراحی برای معلولان

شایسته است که به افراد معلول و ناتوان توجه خاصی مبذول شود. علاوه بر این که قانون این امر را الزامی دانسته است، این مسئله باید در تمامی برنامه ریزیهای بلندمدت خانه رعایت شود. کارفرما، به هر حال، پیر خواهد شد، بنابراین در مورد استقرار اتاق خواب اصلی در خانه های دوطبقه باید اندکی فکر کرد. استقرار اتاق خواب اصلی در طبقه دوم ممکن است در حال حاضر، بنا به دلایلی، خوب باشد ولی در آینده شاید زیاد مطلوب نباشد. بدون این که به کارفرما بربخورد از اوبپرسید که در مورد حفظ سلامتی اش آیا نکته ای هست که به برنامه ریزی نیاز داشته باشد.

اصول طراحی منزل مسکونی

نرده و دستگیره

هر جا که لازم می دانید یا به نظر مطلوب میرسد از نرده و دستگیره استفاده کنید. اکثر قوانین، استفاده از نرده را برای راه پله ها الزامی دانسته اند. استفاده از میله های دستگیره در حمامها، به خصوص برای افراد مسن، فکر خوبی است. استفاده از این میله ها در حمام برای افراد معلول الزامی است.

پیش آمدگی های ناجور

تا آن جایی که امکان دارد از پیش آمدگیهایی که ممکن است دیده نشود همانند درهای کابینت که در ارتفاع دید انسان قرار میگیرند استفاده نکنید. بسیاری از مردم قدرت درک عمق را ندارند و یا خیلی مراقب نیستند که به کجا میروند و ممکن است به این پیش آمدگی ها برخورد کنند.

نورپردازی

بسیاری از خانه ها، در ساعاتی که نور روز کمتر است شلوغ تر میشوند. بنابراین، معمار باید خانه را به گونه ای طراحی کند تا بشود در مواقعی که نور طبیعی کم میشود نیز از آن استفاده کرد. استفاده از خدمات طراح نورپردازی که به کار خود وارد باشد بسیار مناسب است. البته این کار باعث اضافه شدن هزینه ها میشود و ممکن است کارفرمای شما تمایلی به این کار نداشته باشد و یا قادر به پرداخت هزینه اضافی نباشد. اگر از طراح نورپرداز استفاده نمیکنید، راهنماییهای زیر شاید برای شما مفید باشد.

اصول طراحی منزل مسکونی

صحبت کردن با کارفرما

نظرهای خود را در مورد نورپردازی به طور کلی با کارفرمای خود در میان بگذارید تا بعدا مشکلی پیش نیاید. برخی از مردم نورپردازی از بالای سر را دوست ندارند و هرگز قانع نمیشوند که از این نوع نورپردازی در برخی از فضاها استفاده شود. شاید غیرمعقول به نظر برسد، ولی این مسئله یکی از عوامل واقعی طراحی است.

اطمینان در نورپردازی سطوح

مقدار نور مورد نیاز یک سطح باید، با توجه به اختلاف ارتفاع به وجود آمده در سطوح کف، ثابت بماند. مثلا، با توجه به پله ای که برای رفتن از سطحی به سطح دیگر استفاده میشود باید کلیدهای روشن و خاموش کردن لامپهای راه پله را در کجا قرار دهد. قرار دادن کلیدی در ابندای راه پله بدون قرار دادن کلید دیگری در انتهای راه پله به این معناست که استفاده کننده برای خاموش کردن لامپ ها باید مجددا به پایین پله ها برگردد.

 محل کار گذاشتن کلیدهای برق

در مجموع به ساز و کار کلیدهای روشن و خاموش کردن چراغ ها، فکر کنید. قبل از ساخته شدن خانه، در مورد برنامههای خود با کارفرما صحبت کنید، زیرا عادات مربوط به نوع نورپردازی تا حد زیادی شخصی است. روشنایی مناسب برای برخی فضاهای خاص را در نظر بگیرید، مثلا این که محوطه جلو کمد باید روشن شود تا محتویات آن مشخص باشد.

کلید چراغ را در آستانه ورودی اتاق یا هر فضای دیگری قرار دهید تا روشن کردن آن آسان باشد. کلید چراغها را در ارتفاعی متعارف و معمولی قرار دهید تا راحت بتوان چراغ های بالای سر را روشن و خاموش کرد. پریزهای برق را در ارتفاع مناسبی قرار دهید تا زدن دوشاخه چراغ میز یا چراغ کف اتاق به آسانی صورت گیرد. به روشن و خاموش کردن چراغ کنار تخت خواب هم اندکی فکر کنید زیرا این چراغ باید هنگامی که شخص خسته میشود و میخواهد بخوابد خاموش شود. میتوان در این موارد از دو خروجی استفاده کرد به طوری که یکی از آنها همواره روشن باشد و خروجی دوم قابل روشن و خاموش شدن باشد. استفاده از این روش در کنار تخت خواب بسیار مناسب است زیرا در آن جا یک رادیو ساعتی نیز همواره به برق نیاز دارد.

روشهای روشن و خاموش کردن

انواع کلیدهای روشن و خاموش کننده و نیز استفاده از کلیدهای تنظیم کننده شدت نور را بررسی کنید. برای مثال،‌ برنامه هایی وجود دارند که با کنترل وسایل نورپردازی در اتاق، درجات گوناگون روشنایی برای انواع فعالیتهای مختلف به وجود می آورند. این وسایل، که با صفحه های مدار کوتاه و ولتاژ کم کار میکنند، امروزه گران قیمت است. این وسایل برای استفاده در فضاهای کوچک با سیستم نورپردازی ساده مناسب نیست. به هر حال، برای فضاهای بزرگ زندگی با استفاده از این وسایل میتوان سطوح نوری متفاوتی تامین کرد. برای مثال، در میهمانی نور کم مطلوب است اما در بعد از ظهری که خانواده دور هم جمع میشوند سطح نور باید بیشتر شود. اگر کارفرمای شما تمایلی به استفاده از این نوع وسایل مکانیکی ندارد،‌ در استفاده از این وسیله احتیاط کنید، زیرا اگر این وسیله مورد استفاده قرار نگیرد، همه هزینه به کار رفته برای نصب آن به هدر میرود.

در روش ساده تر میتوان از تنظیم کننده های شدت نور استفاده کرد. این وسیله، تاثیر خوبی دارد و هم روشنایی لازم را برای سطح وسیع فراهم میکنند، و هم میتواند انرژی را ذخیره کند. همراه کارفرمای خود بررسی کنید که آیا این وسایل امتحان خود را پس داده و مورد استفاده اند یا نه. یکی از جاهایی که استفاده از تنظیم کننده ها در آن مناسب است جایی است که فعالیتهای مختلفی در آن انجام میگیرد. مثلا اتاقهای نشیمن که هم کارهایی مثل صحبت کردن آرام که در آن احتیاج به نور کمی است در آن انجام میگیرد و هم فعالیتهایی مثل مطالعه و بازی کردن که در آن احتیاج به نور زیادی است و اشخاص باید همدیگر را ببینند.برخی از انواع کلیدهای برق به حرارت حساس اند این کلیدها سطوح نور معینی را که از قبل در آنها برنامه ریزی شده است تامین میکنند. از این کلیدها در موارد خاصی میتوان استفاده کرد. احتمالاباید دست خود را آن قدر روی این کلیدها نگه داشت تا نور لامپ به اندازه مورد نظر برسد و این مشکل دیگری است که ممکن است دراین نوع کلیدها پیش بیاید. از کارفرمای خود سوال کنید که آیا این نوع کلید پیشرفته برای آنها ضروری و مطلوب است یا خیر. بسیاری از بازدیدکنندگان خانه های مدرن در تاریکی شروع به شستشو کردند چون نمیدانستند که چگونه باید از کلیدهای برق استفاده کنند و آن قدر دستپاچه شده بودند که سوال هم نکردند.

نورهای حاوی انرژی

توجه به نورهایی که انرژی کافی دارند، از هر نوعی که باشند، مهم است. بسیاری از وسایل نوری وجود دارند که در مصرف انرژی صرفه جویی میکنند. البته خسارتهای بسیاری نیز ممکن است در این نوع روشنایی ها باشد مثلا، لامپ های فلورسنت قدیمی به دلیل نور کم و سوسو زدنهای ناگهانیشان باعث خستگی چشم میشدند و از این نظر نامرغوب شناخته شدند. دنیای جدید وسایل نوری، که همواره با انرژی گرانقیمت وارد شده است، توجه معماران و کارفرمایان را به خود جلب کرده است. اگر مسئله هزینه ها مهم باشد، سعی کنید که عاقلانه از این نوع وسایل نوری جدید استفاده کنید.

نورپردازی

نورپردازی در پیشخوان های آشپزخانه و سطوح داخلی حمام از اهمیت زیادی برخوردار است. در نورپردازی آشپزخانه، بهترین محل برای استقرار لامپ های فضای بالای پیشخوان هاست و نباید لامپها پشت سر شخصی قرار گیرد که در آشپزخانه کار میکند تا به این وسیله از به وجود آمدن ساه جلوگیری شود.

اصول طراحی منزل مسکونی

اگر در آشپزخانه از لامپهای فلورسنت استفاده شود، بهتر است از لامپهایی استفاده شود که رنگ غذا خوب به نظر برسد. همین مسئله در حمامها نیز باید رعایت شود، زیرا مردم دوست دارند هنگامی که به آینه نگاه میکنند، زیبا به نظر برسند.

نور مستقیم

نوراهی مستقیمی که بر سطح دیوار،‌ قفسه کتاب و یا کارهای هنری تابنده می شوند به راحتی قابل تشخیص است. در این نوع نورپردازی محل قرارگیری لامپها بسیار مهم است، زیرا این لامپها باید فاصله مناسبی از دیوار و از یکدیگر داشته باشند تا بر روی سطحی که باید نورانی شود سایه ایجاد نکنند.

نور مطمئن

به دائمی بودن یا موقت بودن نور خانه توجه داشته باشید. میتوان از مدارهایی با ولتاژهای کم استفاده کرد تا بتوان از نقاط مختلفی آنها را قطع و وصل کرد و به وسیله آنها فضاهای داخلی یا خارجی خانه را روشن کرد. با استفاده از این روش میتوان در شب به راحتی حضور دزد را در خانه تشخیص داد. روشنایی درخشان و ناگهانی فضای خانه هر غریبه ای را که وارد خانه شود می ترساند. در مورد بهترین محل قرارگیری این مدارها، مثلا در کنار تخت خواب، و همچنین اتصال بین این مدارها و زنگ دزدگیر نیز باید بررسی دقیق صورت گیرد.

تاثیرات آب وهوا

صدای باران برروی سقف معمولا تاثیر آرامش بخشی بر انسان میگذارد. اما اگر جنس سقف از فلز باشد و این سقف فلزی برروی تیرهای نازکی قرار گرفته باشد، صدای باران ممکن است کاملا مزاحم باشد. اگر پشت بام مستقیما تا بالای قسمت بازشو پنجره ادامه داشته باشد، آنگاه مجبوریم در شبهای گرم و مرطوب پنجره را ببندیم. در این موارد وجود تیغهای افقی در بالای پنجره بسیار مفید است. با این حال برخی از معماران بنا به دلایل زیبایی شناسی تمایلی به استفاده از این تیغه ها ندارند. واقعا هم که این تیغه ها به صورت خشک و بیروح به کار میروند- وقتی تیرهای سقف از جداره ها بیرون میزند و حجم مربعی ساختمان را قطع میکند و نمای کشیدهای در انتهای آنها ایجاد میشود منظره بسیار زشتی به وجود می آید. تیغه هایی زیبا به نظر میرسند که قسمت زیرین آنها، مدل و شکل خاصی را به خود گرفته و از پایین منظره زیبایی به وجود آورده باشد. با استفاده از روشهای دیگری نیز میتوان پنجره ها را از باران محافظت کرد؛ مثلا میتوان پنجره ها را به عمق برد و طاق نما به وجود آورد. مسئله مهم دیگری که باید مورد توجه قرار گیرد این است که پنجرهها باید در مقابل نوسانات و تغییرات آب و هوا محافظت شوند. دیگر تاثیرات عمده آب و هوا، که لازم است معمار و کارفرما آنها را در نظر داشته باشند، در بخشهای زیر مورد بحث قرار گرفته است.

باد

در شرایط آب و هوایی مختلف باید باد و تاثیرات آن را در نظر گرفت- مثلا در مناطق ساحلی- برخی از انواع پنجره ها، مثلا پنجره های لولایی معمولی و یا پنجره های سایبان دار، اگر به هنگام وزش بادهای شدید باز باشند، صدمه میبینند؛ زیرا پنجره باز همانند بادبانی عمل میکند که باد را گیر میاندازد. لولاهای بسیاری از این پنجرهها نمیتوانند در مقابل قدرت باد دوام آورند.

خورشید

نور شدید و تعدیل نشده خورشید، ممکن است باعث بالا رفتن دمای داخلی خانه تا حد تحمل ناپذیری شود. همچنین ممکن است باعث رفتن رنگ پارچه ها و تیره شدن رنگ چوبهای طبیعی بشود. بسیاری ازکارهای هنری، مخصوصا کارهایی از جنس کاغذ و منسوجات، در معرض مستقیم نور خورشید آسیب میبینند.

برف سنگین

در مناطقی که احتمال بارش برف سنگین وجود دارد، باید گامهایی در جهت محافظت خانه در مقابل برف و لیز خوردن روی برف- که ممکن است باعث آسیب ساکنان شود، برداشت. همچنین باید برای جلوگیری از توده شدن برف، که باعث چکه کردن آب میشود، تدبیری اندیشید. در مناطق سردسیر، معمولا، پیشامدگی ها و قسمتهای اتنهایی سقفهای شیبدار با نوارهای فلزی باریکی پوشانده میشود تا از نفوذ آب به درون خانه جلوگیری شود. وقتی برف پشت بام شروع به ذوب شدن میکند اول لایهای در زیر برف آب میشود. هنگامی که خورشید غروب میکند و دما پایین میآید، این آبهای جمع شده به سوی طرفین سقف حرکت میکنند و به مصالح پوشش سقف فشار می آورند. با گرفتن گرما از اتاق این آبها بار دیگر گرم و باعث ایجاد نشتی به درون خانه میشوند.راه حل این مشکل استفاده از سقفهای سرد است. در این نوع سقفها، لایهای از هوای سرد به داخل سقف فرستاده می شود تا در بین لایه عایق و سفالهایی که از لبه تا محور بالایی بام را پوشانده است جریان پیدا کند.

باید تلاشهایی برای از بین بردن توده های بزرگ برف نیز، که در اطراف خانه جمع میشود، صورت گیرد. اهمیت این مسئله حتی از قرارگیری پنجره در طبقه همکف و استفاده از سطوح بدون منفذ در ورودی هم بیشتر است.

سیل

جریانات شدید آب و هوایی، از قبیل سیل و تندباد، نیز باید در نظر گرفته شود. در مناطقی که اغلب سیل جاری میشود (دلتای رودخانه ها و مناطق کم ارتفاع نزدیک ساحل) ساختن خانه بر روی ستونهایی که ارتفاع آنها از ارتفاع ثبت شده سیل بالاتر باشد،کار عاقلانه ای است. لازم است در برخی مناطق این کار قانونی و اجباری شود.

ناودانها

ناودان از مسائل پردردسر برای معمارهاست. ناودان عموما زشت جلوه میکند و وقتی میگیرد یخ میزند؛ و این مسئله عملا همیشگی است. برخی از معماران فکر میکنند که ناودانها را پیمانکاران بی ذوق و بی مسئولیت طراحی محیط ابداع کرده اند تا به گیاهان ساختمان آب برسد. اگر کارفرما این مسئله را مطرح میکند چه باید کرد؟ راههای بسیاری برای برخورد با این مسئله وجود دارد:

• ناودانها را در کناره های سقف یا هماهنگ با سیستم زهکشی داخل سقف جایگذاری کنید. اما ساختن ناودانها در درون سقف بسیار گران قیمت است و این هزینه در عمل، نمود خارجی هم ندارد. اگر ناودان یخ بزند، مسئله انبساط ممکن است باعث بیرون زدن یخ از بین پوششهای سقف (سفال یا هر پوشش دیگری) شود. این مسئله همچنین در ناودانهای سادهای نیز که برروی جدارههای خارجی بنا قرار میگیرد ممکن است رخ دهد.
• سعی کنید که ناودان جالب و زیبا انتخاب کنید. مثلا نمونه های چوبی یا هر نمونه دیگری که در دسترس باشد به غیر از نمونه های خیلی برجسته و زشت. سر ناودان را به گونهای طراحی کنید که آب باران به سمت زمین هدایت شود، یا با اتصال مناسب قطعات ناودان به یکدیگر آن را به سمت زمین هدایت کنید.
• ممکن است معمار تصمیم بگیرد که ناودانها را حذف کند، در این حالت او میتواند با به کار بردن ریگ و سنگریزه در پای ساختمان، هم آب سقف را جذب نماید و هم به زیبایی منظره خارجی خانه کمک کند. نگاهی به معماری ژاپن میتواند بسیار آموزنده باشد، آنها راههای جالبی را برای هدایت آب باران به زمین به کار برده اند. در این راهها از برخی وسایلی که قبلا آنها را ذکر کردیم استفاده شده است.

منبع:کتاب طراحی خانه

شاید مطالعه این مطالب را نیز دوست داشته باشید:

همه چیز در مورد طراحی لنداسکیپ

اصول کلی و ضوابط طراحی معماری فرودگاه (بخش ۲)

اصول کلی چیدمان در طراحی دکوراسیون داخلی