خواص نور و نکات مهم نورپردازی در طراحی داخلی

اصول کلی و ضوابط طراحی معماری فرودگاه (بخش ۳)

در این مقاله به بررسی اصول کلی و ضوابط طراحی معماری فرودگاه خواهیم پرداخت. در صورتی که بخش اول و دوم این مقاله را مطالعه نکرده اید از طریق لینک زیر وارد شوید. بیشتر بخوانید: اصول کلی و ضوابط طراحی معماری فرودگاه (بخش ۱) اصول کلی و ضوابط طراحی معماری فرودگاه (بخش 2)...

اصول کلی و ضوابط طراحی معماری فرودگاه (بخش ۲)

در این مقاله به بررسی اصول کلی و ضوابط طراحی معماری فرودگاه خواهیم پرداخت. در صورتی که بخش اول این مقاله را مطالعه نکرده اید از طریق لینک زیر وارد شوید. اصول کلی و ضوابط طراحی معماری فرودگاه (بخش 1) سيستم هاي ناوبري فرودگاهها ILS چيست سابقهً پيدايش روشهاي مختلف جهت...

اصول کلی و ضوابط طراحی معماری فرودگاه (بخش ۱)

در این مقاله به بررسی اصول کلی و ضوابط طراحی معماری فرودگاه خواهیم پرداخت. فرودگاه محلي است که براي نشست و برخاست هواپيماها تعيين شده است. در حاليکه فرودگاه هاي کوچک که معمولا با نام هائي ازقبيل aerodrome, airfield ياlanding strip ناميده ميشوند- ممکن است از باندهاي...

اصول طراحی معماری پذیرایی به روش پلان باز

   آیا به دنبال ایده های اتاق نشیمن با طراحی معماری پلان باز هستید؟ زندگی در خانه ای با طرح پلان باز به آرامی به بخشی از زندگی روزمره ما تبدیل شده است ، از یک دفتر خانه در داخل یک اتاق نشیمن گرفته تا یک آشپزخانه. این فضاها باید به خوبی طراحی شده و بتوانند از...

نور، انرژی‌ای تابان است، با گسیل از منبع‌اش، بطور یکسان در تمامی راستاها پرتو می‌افکند و بر ناحیه‌ای بزرگ‌تر کشیده می‌شود. همچنانکه نور پراکنده می‌شود از شدتش نیز -مطابق با مربع فاصله‌اش از منبع کاسته می‌شود.با حرکت آن، سطوح و فرم اشیاء در فضا در پیش چشمان‌مان آشکار می‌شود. یک شیء در مسیرش نور را بازتابانده، جذب می‌کند یا اجازه می‌دهد نوری که به سحطش خورده از میانش بگذرد. در این مقاله به بررسی خواص نور و نکات مهم نورپردازی در طراحی داخلی میپردازیم.

جهت سفارش طراحی داخلی توسط مهندسین با تجربه و خلاق در این زمینه با ما در تماس باشید.

تماس با ما

خواص نور

  • بازتاب‌های چندگانه یا پراکنده هنگامی رخ می‌دهد که نور از سطوحی مات یا جلانیافته بازتابد.
  • زاویۀ تابش برابر با زاویۀ بازتاب است.
  • انتقال ناپراکنده از میان مصالحی شفاف و صاف چون شیشه و برخی پلاستیک‌ها صورت می‌پذیرد.
  • انتقال پراکنده از میان مصالحی نیمه شفاف چون شیشه مات صورت می‌گیرد. منبع نوری آشکارا دیده نمی‌شود.
  • بازتاب آینه‌ای زمانی رخ می‌دهد که نور از سطحی درخشان و کدر بازتابد.
  • مصالح مات، انتقال نور را مانع می‌شوند و سایه را شکل می‌دهند.

خورشید، ستارگان ولامپ‌های الکتریکی برای ما نمایان‌اند زیرا نور تولید می‌کنند. با وجود این، بیشتر چیزهایی که می‌بینم به این دلیل نمایان‌اند که از سطوح اشیاء بازتابیده می‌شوند.

نورپردازی در طراحی دکوراسیون داخلی

نورپردازی در طراحی دکوراسیون داخلی

توانایی ما در خوب دیدن از عوامل زیر نیز تاثیر می‌گیرد

توانایی ما در خوب دیدن -یعنی تشخیص شکل، رنگ و بافت و تمایز یک شی از دیگری نه تنها از میزان نور موجود برای روشن‌سازی بلکه بواسطۀ عوامل زیر نیز تاثیر می‌گیرد:

  • روشنایی
  • کنتراست
  • خیرگی
  • پراکندگی
  • رنگ

اشیاء درخشان چون ابزارهای نوری نیم شفاف نور ساتع می‌کنند.اشیاء هنگامی نمایان می‌شوند که روشن شده باشند و سطوحشان نور تابشی را بازتابیده یا پراکنده سازد.

روشنایی به میزان انرژی نوری گفته می‌شود که توسط سطح‌باز می‌تابد. به همین ترتیب، درجۀ روشنایی شیء به ارزش رنگ و بافت سطحش بستگی دارد. سطحی درخشان و روشن-رنگ، نوری بیشتر از سطحی تیره، مات یا خشن-بافت باز می‌تاباند؛ هر چند که هر دو سطح با نور یکسانی روشن شده باشند.

نورپردازی در طراحی دکوراسیون داخلی

نورپردازی در طراحی دکوراسیون داخلی

بطور کلی، دقت بینایی با روشنایی شی، افزایش می‌یابد. روشنایی نسبی میان شی نمایان و محیطش از اهمیت برابری برخوردار است. برای تشخیص بافت، فرم و شکل آن تاحدی به نسبت روشنایی یا تضاد نیاز است. برای نمونه، دیدن شیی سفید‌روی پس‌زمینه‌ای بهمان اندازه سفید روشن دشوار است؛ درست به مانند دیدن شیی تیره در برابر پس‌زمینه‌ای تیره.

هرچند که این اشیا ممکن است بطور یکسان روشن شده باشند اما روشنایی سطوحشان، بر طبق بافت و ارزش رنگ و در نتیجۀ توانایی‌شان در بازتاب نور تفاوت می‌یابد.

درخشندگی=روشنایی×بازتابندگی

بیشتر بخوانید:

نورپردازی در معماری داخلی

تضاد میان شیء و پس زمینه در دکوراسیون داخلی

تضاد میان شیء و پس‌زمینه‌اش، بویژه برای وظایف‌دیداری که نیازمند تمایز شکل و کناره نما هستند، حیاتی است. نمونه ی آشکار این نیاز به تضاد، صفحۀ چاپ شده‌ای است که حروف تیره‌اش می‌توانند هنگام چاپ بر کاغذ سفید به بهترین شکل ممکن خوانده شوند.

برای دیدن سطوح کاری که نیازمند تمایز جزئیات و بافت سطح هستند، تضاد کمتری میان سطح و پس‌زمینه‌اش مطلوب به نظر می‌رسد زیرا چشمانمان بصورت خودکار با روشنایی میانگین منظره خو می‌گیرد. کسی که در برابر پس‌زمینه‌ای کاملاً روشن قرار می‌گیرد، بخوبی دیده خواهد شد اما تمایز ویژگی‌های چهرۀ وی دشوار است.

نسبت روشنایی و درخشندگی بین سطح کار و پس زمینه

درخشندگی سطح کار باید به مانند پس‌زمینه‌اش یا تنها اندکی روشن‌تر باشد. عموماً بیشینه نسبت روشنایی ۳:۱ میان سطح کار و پس‌زمینه‌اش پیشنهاد می‌شود. میان ناحیۀ کار و تیره‌ترین بخش اتاق مجاور، نسبت درخشندگی نباید از ۵:۱ تجاوز کند. نسبت‌های بالاتر درخشندگی می‌توانند منجر به خیرگی و مشکلات خستگی چشم و دسترفت کارایی دیداری شوند.

هر چند که چشمانمان، نورپردازی تراز را ترجیح می‌دهند -بویژه میان سطح کار و پس‌زمینه‌اش-اما قادرند که با طیفی گسترده‌ای از سطوح درخشندگی نیز تطبیق یابند. ما می‌توانیم به کمینه نسبت درخشندگی ۲:۱ و همچنین بیشینه ۱۰۰:۱ یا بیشتر پاسخ دهیم -اما تنها در دورۀ محدودی از زمان. چشمان ما نمی‌توانند بیدرنگ به تغییرات بیش از اندازه در سطوح روشنایی پاسخ دهند. هنگامی که چشمان‌مان به سطح نورپردازی خاصی خو گرفته است، هرگونه افزایش چشمگیر درخشندگی می‌تواند به خیرگی، خستگی چشم و اختلال در دید منجر شود.سطوح متضاد درخشندگی می‌توانند در برخی موارد خوشایند باشند.

دو گونه خیرگی وجود دارد:

  • مستقیم
  • نامستقیم.

خیرگی مستقر نتیجۀ درخشندگی چشمۀ نوری درون میدان دید معمولی ماست. هرچه چشمۀ نوری روشن‌تر، پتانسیل خیرگی بیشتر.خیرگی مستقیم بواسطۀ درخشندگی چشمه‌های نوری درون میدان دید عمومی شخص بوجود می‌آید.

خیرگی بازتابیده یا نامستقیم بواسطۀ سطح مشاهده یا کار ایجادمی‌شود که نور چشمه‌ای، نوری را به چشمان بیننده باز می‌تاباند. در مواردی از دانش‌واژۀ بازتاب پوشاننده برای تشریح این گونۀ خیرگی استفاده می‌شود زیرا بازتاب چشمۀ نوری، به نقابی ازتصویر بر سطح کار و نبود تضاد لازم برای دیدن تصویر می‌انجامد.خیرگی نامستقیم هنگامی به شدیدترین حالت خود می‌رسد که سطح مشاهده یا کار درخشان و از ارزش بازتاب آینه‌ای بالایی برخوردار باشند. استفاده از سطح کاری مات و کدر می‌تواند تعدیل‌کننده باشد اما بازتاب پوشاننده را حذف نخواهد کرد.

تدابیر احتمالی مشکلات خیرگی مستقیم از این قراراند:

  • چشمه‌های درخشندگی را در خارج از خط مستقیم دید قراردهید.
  • اگر این کار ممکن نیست از ماندافزارهای روشنایی سپردار یاپوشش‌دار به گونه‌ای شایسته بهره جوئید.
  • وانگهی، بردرخشندگی پس‌زمینه چشمه‌های نوری را بیافزاییدو از نسبت درخشندگی بکاهید.

جهت جلوگیری از خیرگی مستقیم

  1. نسبت درخشندگی میان چشمۀ نوری و پس‌زمینه‌اش را بکاهید.
  2. از ماندافزارهای روشنایی سپردار یا پوشش‌دار برای کمینه‌سازی دید مستقیم حباب‌ها یا لامپ‌ها بهره جوئید.

تدابیر احتمالی مسائل خیرگی بازتابیده از این قراراند:

  • چشمۀ نوری را چنان کار بگذارید که پرتوهای نور به دور از بیننده بازتابند.
  • از ماندافزارهای نورپردازی بهمراه پخش‌کننده‌ها یا عدسی‌هایی بهره جویید که سطوح روشناییشان را کاهش می‌دهند.
  • سطح نور پردازی کلی بالاسری را کاهش دهید و آنرا به نورپردازی کاری منطقه‌ای نزدیک به سطح کار مجهز کنید.

پخش نور

پخش، مقیاسی است برای پراکند و راستای نور هنگام گسیلش از منبع است. این ویژگی نور بر فضای دیداری اتاق و هم ظاهر اشیای درون آن اثرگذار است. چشمۀ گسترده‌ای از نور -بمانند ماندافزارهای فلورسنت ۱۲۱۹م.م × ۶۱۰ م.م همراه با شبکه‌های پخش‌کننده- روشنایی پراکنده‌ای را باعث می‌شود که صاف و کمابیش یکپارچه و عموماً بی‌خیرگی هستند. نور ملایم، کمینه تضاد و سایه را فراهم می‌آورد و می‌تواند تعبیر بافت‌های سطح را دشوار سازد.

از سوی دیگر، چشمۀ متمرکزی از نور-همچون چراغ فروتاب التهابی- نوری راستادار با کمی پراکندگی فراهم می‌آورد. نورپردازی راستادار، ادراک ما از شکل، فرم و بافت سطح را با ایجاد نوسانات سایه و درخشندگی بر اشیایی که روشن می‌سازد، ترفیع می‌بخشد.

با اینکه نورپردازی پراکنده برای دید عمومی مفید است اما می‌تواند خسته‌کننده نیز باشد. برخی نورپردازی‌های راستادار می‌توانند بواسطه تاکید دیداری، ایجاد نوسانات درخشندگی و درخشان‌سازی سطوح کار به رفع این خسته‌کنندگی یاری رسانند. اغلب آمیزه‌ای از نورپردازی راستادار و پراکنده دلخواه و سودمند است -بویژه هنگامی که قرار است دامنه‌ای از کارها در یک اتاق اجرا شود.

نورپردازی در طراحی دکوراسیون داخلی

نورپردازی در طراحی دکوراسیون داخلی

رنگ نور و چگونگی تاثیرش بر رنگ‌آمیزی اشیاء و سطوح اتاق

دیگر ویژگی مهم نور، رنگ و چگونگی تاثیرش بر دکوراسیون داخلی، رنگ‌آمیزی اشیاء و سطوح اتاق است. با اینکه ما بیشتر نور را سفید فرض می‌کنیم اما پراکنش طیفی نور مطابق با ماهیت چشمه‌اش تغییر می‌یابد. یکدست‌ترین نور سفید، روشنایی روز ظهرگاهی است. اما در ساعات اولیۀ صبح، روشنایی روز می‌تواند از بنفش تا قرمز تغییر کند.با پیشروی روز، از میان طیفی از نارنجی‌ها و زردها تا سفید آبی در تغییر است و سپس به میان نارنجی‌ها و قرمزهای غروبباز می‌گردد.

توزیع طیفی چشمه‌های الکتریکی نور همگام با گونۀ لامپ تغییر می‌کند. برای نمونه، حبابی التهابی نوری زرد-سفید ایجاد می‌کند حال آنکه فلورسنتی سرد-سفید، نوری آبی-سفید بر جای می‌گذارد.

رنگ ظاهری سطح، پیامد بازتاب فام غالب و جذب دیگر رنگ‌های نور روشن‌کنندۀ آن است. توزیع طیفی چشمه‌ای نوری مهم است زیرا اگر برخی طول موج‌های رنگ از دست بروند، دیگر آن رنگ‌ها نمی‌توانند باز تابیده شوند و در هر سطحی که بواسطۀ آن نور روشن می‌شود، از دست رفته یا خاکستری بنظر خواهند رسید.

منبع همۀ نورهای طبیعی، خورشید است. نورش شدید است اما مطابق با موقع روز، از فصل تا فصل و از مکان تا مکان تغییر می‌کند. همچنین می‌تواند با پوشش ابر، مه، بارش یا هرگونه آلودگی موجود در هوا پراکنده شود.

نور پردازی در طراحی دکوراسیون داخلی

هنگام طراحی نورگیری فضا، گذشته از آفتاب مستقیم، دو عامل دیگر -نور بازتابیده از آسمانی صاف و نور آسمان ابری را نیز باید مورد توجه قرار داد. با اینکه آفتاب مستقیم بر رنگ‌های روشن وگرم تکیه می‌کند اما نور آسمان پراکنده‌تر است و رنگ‌های سرد را فزونی می‌بخشد.

وارد کردن آفتاب به درون ساختمان می‌تواند از وابستگی به نورپردازی الکتریکی و بنابراین مصرف انرژی بکاهد. همچنین آفتاب گرمای خورشید را به ساختمان وارد می‌کند که در اقلیم سرد ممکن است به نگهداشت انرژی منجر شود اما در ماه‌های گرم هزینه‌های تهویه مطبوع را افزایش خواهد داد.

مشکل نورگیری، خیرگی ناشی از تضاد بیش از اندازه میان زندگی گشودگی پنجره و سطوح تیره‌تر دیوار یا سایه‌های مجاور به آن است. جایگاه پنجره‌ها، در حالت خیره شدن به آن‌ها، اهمیتی برابر با اندازه آن‌ها دارد. وضعیت بهینه، نورپردازی متعادل دست کم از دو راستاست: از دو دیوار یا دیوار و سقف. نورگیرها، بویژه، می‌توانند به ملایم‌سازی زندگی آفتاب مستقیم کمک کنند.

نورپردازی در طراحی دکوراسیون داخلی

نورپردازی در طراحی دکوراسیون داخلی

در طراحی نورپردازی داخلی موارد زیر را در نظر بگیرید.

  • در اتاق‌هایی با پنجرۀ نزدیک به کف، خیرگی می‌تواند ناشی از نور بازتابیده از سطح بیرونی زمین باشد. این خیرگی زمین را می‌توان با استفاده از درختان سایه‌گاه یا پردۀ عمومی کرکره‌های افقی کاهید.
  • گذاشت پنجره‌ای در مجاورت با سطح سقف یا دیواری قائم، نور وارده به پنجره را بیشینه می‌سازد. سطح قائم با نور وارده روشن می‌شود و خود را به چشمه‌ای گسترده از نور بازتابیده بدل می‌کند.
  • خیرگی، زمانی رخ می‌دهد که چشمانمان یارای سازگاری همزمان با نواحی بشدت متضاد درخشندگی را ندارند. سازگاری چشمان‌مان با روشن‌ترین نور در میدان دید، توانای ما در تشخیص نواحی کم نورتر را کاهش می‌دهد.
  • گشودگی‌های مرتفع پنجره به نور طبیعی اجازه می‌دهند تا نفوذژرف‌تری بدرون فضای داخلی داشته باشد و به کاهش خیرگی کمک کنند.
  • پنجره‌های هم سطح دیوار یا سقف، بر تضاد میان سطوح داخلی تیره‌تر و خارجی روشن‌تر تاکید می‌کنند، پنجره‌های تورفته و بائوهای پخ و مدور می‌تواند این تضاد را ملایم‌تر سازند.
  • گذاشت پنجره‌ای در مجاورت با سطح سقف یا دیواری قائم، ورود نور از پنجره را بیشینه می‌سازد، سطح قائم توسط نور وارده روشن می‌شود و خودش نیز به چشمۀ گسترده‌ای از نور بازتابیده بدل می‌شود.
  • رف نور، ساختار افقی در خارج بناست که در زیر کلاهک‌گشودگی پنجره و معمولاً درستبالای سطح چشم قرار می‌گیرد. رف نور، بخش زیرین پنجره را از آفتاب مستقیم محافظت می‌کند و نور طبیعی را به سوی سقف اتاق باز می‌تاباند؛ سقف هم به سطحی بازتابنده بدل می‌شود و نور را ژرف‌تر در فضا می‌پراکند.
  • نورگیرها با شیشۀ نیم شفاف با الگودار و صاف و یا با آکریلیک‌های شیری با خاکستری شیشه کاری می‌شوند.
  • نورگیرهای مسطح، مستعد نشت و انباشت کثیفی‌ها هستند.
  • نورگیرهای گنبدی یا اریب، تمیزتر می‌مانند و کمتر نشت می‌کنند.
  • نورگیرهای استوانه‌ای (استوانه‌های روشنایی)، آفتاب را از طریق گنبدی اکریلیکی صاف و کوچک بر روی بام گرد می‌آورند و از چاه استوانه‌ای عبور می‌دهند سپس از میان عدسی‌های پخش‌کنندۀ نیمه شفاف به درون فضاهای داخلی می‌پراکند.

تعادل درخشندگی در طراحی داخلی

سطوح عمودی، از لحاظ دیداری، برجسته‌ترین خصیصه‌ی فضا هستند. نورپردازی باید یکپارچگی صفحه‌های عمودی را حفظ کند. پرداخت‌ها یاویژگی‌های خاص در پررنگ سازد و از پیچیدگی‌های فضایی -همچون دالبرهای روی دیوارها- بپرهیزد.

  • دیوارهای مقابل فضا را نور دهید.
  • دیوارتاب‌های روی دیوار می‌توانند با نورپردازی نایکپارچۀ سوی دیگر ترکیب شوند.
  • روشنایی پیرامونی فضا را به مرکزش متعادل سازید و در صورت نیاز به مرکز آن فروتاب بیافزایید.
  • نورپردازی سطوح افقی درون فضا بر حرکت، افراد و جزئیات تاکید می‌ورزد و از تاکید معماری می‌‌کاهد.
  • سطوح بالای‌سری و عمودی را روشن سازید تا بر پوشش معماری تاکید ورزند.
نورپردازی در طراحی دکوراسیون داخلی

نورپردازی در طراحی دکوراسیون داخلی

نسبت‌های نورپردازی در طراحی دکوراسیون داخلی

تفاوت‌های روشنایی بصورت نسبی میان یک روشنایی و دیگری تعیین می‌شوند.

  • روشنایی را در برخی نقاط فضا تغییر دهید تا برگیرایی دیداریافزوده شود و از خستگی چشم در امان بمانید
  • پایانه‌های نمایش دیداری کامپیوتر (VDTs) که به بازتاب مدافزارهای نورپردازی، پنجره‌ها، سقف‌ها و دیوارهای مجاور میل دارد، موجب خستگی دیداری کاربر می‌شود. از ماندافزارهای نورپردازی بهمراه نورپردازی متناظر سقف و هرگونه سیستم نورپردازی مستقیم استفاده کنید.

انرژی-کارایی

آیین‌نامه‌های ساختمانی، میزان وات مجاز نورپردازی را محدود می‌سازند.

  • از وات‌های مجاز برای نوررسانی در زمان و مکان موردنیاز استفاده کنید؛ نور ناخواسته را محدود سازید.
  • تا جایی که می‌شود از نور طبیعی استفاده کنید.
  • چشمه‌های نوری را بدقت انتخاب کنید و با احتیاط کار بگذارید.
  • در صورت امکان، نورپردازی را با دیمرها تایمرها و گیرنده‌های سکونتی کنترل سازید.

 

این مطلب را به اشتراک بگذارید:

اینستاگرام نقش شهر ، مفید و متفاوت :

نظرات و تجربیات خود را درباره این مقاله با ما و سایرین به اشتراک بگذارید.

۰ نظر

ارسال نظر

نشانی ایمیل شما منتشر نخواهد شد. بخش‌های موردنیاز علامت‌گذاری شده‌اند *


The reCAPTCHA verification period has expired. Please reload the page.